Gặp nàng tiên cá ngoài đời thực ở Australia

Mới đây, Ủy ban Bóng đá quốc tế (IFAB), cơ quan làm luật của FIFA và Hiệp hội bóng đá Anh đã thống nhất chấp thuận công nghệ VAR trong các trận bóng đá. Miễn là công nghệ này phải trải qua quá trình phê duyệt bắt buộc.

Kết luận trên được đưa ra trong khuôn khổ Hội nghị thường niên của Hiệp hội bóng đá Quốc tế tại Zurich, Thụy Sỹ (3/3) mới đây. Trình bày tại Hội nghị là những kết quả dữ liệu phân tích độc lập về công nghệ VAR của ĐH. Bỉ KU Leuven bắt đầu từ tháng 3/2016.

Theo Independent, các Hiệp bóng đá Anh, Scotland, Wales và Bắc Ailen đều có trong tay một phiếu bầu chấp thuận VAR. Trong khi FIFA, đại diện cho tất cả các liên đoàn quốc gia khác có tới 4 phiếu bầu và sáu yêu cầu thay đổi luật pháp.

Chủ tịch FIFA kiêm chủ tọa cuộc họp, Gianni Infantino khẳng định:

"Tính đến nay, trọng tài video đã trở thành một phần của bóng đá và đây là một tin rất quan trọng….Chúng tôi đã nhận thức đầy đủ về trách nhiệm của mình với mọi quyết định trong bóng đá. Chủ đề này đã được đem ra thảo luận từ hàng chục năm qua. VAR rất hữu ích cho bóng đá, trọng tài và hơn hết mang lại sự công bằng cho mỗi trận đấu. Bởi tất cả lý do này, chúng tôi quyết định chấp thuận VAR".

Trước đó, VAR đã được ứng dụng thử nghiệm tại rất nhiều giải trẻ của FIFA, Bundesliga, Seria A hay cúp FA. Trong đó, VAR (video assistant referee) chỉ được sử dụng khi có nghi ngờ xung quanh 4 tình huống quan trọng: sau một bàn thắng, quyết định phạt đền, thẻ đỏ hoặc những tình huống nhầm lẫn.

Với sự nhất trí của IFAB, gần như chắc chắn Hội đồng FIFA sẽ đưa VAR vào sử dụng tại World Cup 2018 năm nay tại Nga. Rất nhiều quan chức thể thao đánh giá công nghệ video hỗ trợ trọng tài - VAR (video assistant referee) đang ghi nhận nhiều hiệu ứng tích cực.

Dữ liệu thu thập được từ khoảng 1.000 thiết bị VAR trên thế giới cho thấy độ chính xác được cải thiện đáng kể với tỷ lệ đưa ra quyết định đúng tăng từ 93% lên 99%.

Mục đích khi ra đời công nghệ VAR nhằm tạo ra những cuộc đấu công bằng hơn trên sân cỏ, đặc biệt khi có những tranh chấp nghiêm trọng phải xử phạt bằng thẻ đỏ, thẻ vàng hay phạt penalty. Về mặt lý thuyết, VAR sẽ giúp ngăn chặn những sai lầm xảy ra và cố gắng giữ trận đấu không bị trì hoãn quá lâu. Trên thực tế, một số thử nghiệm đã cho thấy tác dụng tương tự.

Nhưng không phải lúc chúng ta cũng thấy VAR có thể hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Nhiều người cho rằng, công nghệ VAR làm kéo dài trận đấu và hiệu quả thực tế quá mờ nhạt. Quả thực, hạn chế phần cứng là nguyên nhân hàng đầu dẫn tới những sai sót của công nghệ.

Trong một trận đấu thuộc giải Cúp Bồ Đào Nha giữa Aves và Boavista, trọng tài đã ghi nhận một bàn thắng đáng ngờ sau khi một fan hâm mộ bóng đá bất ngờ dùng lá cờ che khuất một camera quan sát trong thời khắc quan trọng nhất. Và rõ ràng, VAR đã không thể làm gì hơn tại thời điểm đó.

Bàn thắng mười mươi nhưng không được công nhận của đội tuyển Anh trong trận đấu với Đức tại World Cup 2010

Ban tổ chức FIFA World Cup dự kiến sẽ đưa ra quyết định cuối cùng về việc có sử dụng VAR vào các trận đấu tại World Cup 2018 sắp tới hay không vào ngày 16/3.

Cả hai giải đấu hàng đầu là Premier League và Champions League chắc chắn cũng chưa sẵn sàng với công nghệ VAR ít nhất tới mùa giải sau. Trong khi đó, giải  Ligue 1 và Bundesliga dự kiến sẽ đưa ra quyết định có áp dụng VAR hay không vào hôm 22/3 tới.

Chủ tịch FIFA, ông Sepp Blatter từng phản đối kịch liệt việc đưa VAR vào World Cup sắp tới và cho rằng, không nên lợi dụng sự kiện bóng đá lớn nhất hành tinh như vậy để thử nghiệm một thay đổi.

Trong khi đó, Aleksander Ceferin, chủ tịch UEFA chia sẻ với tờ The Telegraphvề quan điểm cho rằng còn quá sớm để thay đổi toàn bộ luật bóng đá chỉ vì công nghệ VAR.

Trong dự án của các nhà nghiên cứu đến từ học viện Allen về AI (AI2, một tổ chức phi lợi nhuận ở Seattle, Mỹ), họ đã phát triển một tập dữ liệu mang tên AI2 Reasoning Challenge (ARC) bao gồm các câu hỏi nhiều lựa chọn trong lĩnh vực khoa học cấp tiểu học. Mỗi câu hỏi cần một số hiểu biết về cách thức vận hành của thế giới.

Một ví dụ như câu hỏi này:Món nào dưới đây không được làm từ một nguyên liệu trồng trong tự nhiên? (A) áo sơmi cotton, (B) ghế gỗ, (C) muỗng nhựa, (D) rổ bằng cỏ

Câu hỏi này rất dễ khi bạn biết rằng nhựa không phải là cái trồng được trong tự nhiên. Câu trả lời liên quan tới bức tranh kinh nghiệm thực tiễn (common-sense) về thế giới mà hầu hết mọi người đều có, kể cả các trẻ nhỏ.

Nhưng với AI thì câu hỏi trên đây là một câu hỏi khó, vì kinh nghiệm thực tiễn là cái mà AI thua kém các trợ lý âm thanh, chatbot, và cũng là thiếu sót của các phần mềm dịch thuật. Đó là một trong những lý do khiến AI dễ dàng lúng túng trước câu hỏi này.

Cho tới nay, các hệ thống ngôn ngữ phụ thuộc vào học máy thường chỉ cung cấp các câu trả lời thuyết phục cho những câu hỏi mà chúng đã thấy qua nhiều ví dụ tương tự. Ví dụ, một hệ thống đào tạo hàng ngàn cuộc trò chuyện (chat) hỗ trợ công nghệ thông tin có thể tự nhận mình là người hỗ trợ kỹ thuật trong những tình huống giới hạn. Nhưng hệ thống này sẽ thất bại trong những câu hỏi cần kiến thức rộng hơn.

"Chúng ta cần sử dụng kinh nghiệm thực tiễn để lấp đầy những khoảng trống trong ngôn ngữ mà chúng ta thấy được, để có một bức tranh mạch lạc về những gì đang được phát biểu. Máy móc không có kinh nghiệm chung này, vì vậy chúng chỉ có thể hiểu được những gì được viết ra rõ ràng mà bỏ qua nhiều ẩn ý và giả định bên dưới văn bản", lời trưởng nhóm nghiên cứu dự án ARC, Peter Clark.

Thử nghiệm mới là một trong những sáng kiến của học viện AI2 để giúp các hệ thống AI thấm nhuần những hiểu biết dạng này về thế giới. Nghiên cứu này rất có ý nghĩa vì việc xác định cách thức mà một hệ thống ngôn ngữ hiểu rõ điều mình đang nói sẽ đòi hỏi sự tinh tế, khéo léo như con người.

Một ví dụ cho quan điểm trên là nghiên cứu của Microsoft và một nhóm ở Alibaba hồi tháng 1 vừa qua. Trong một thử nghiệm đơn giản mang tên Stanford Question Answering Dataset (tập dữ liệu trả lời câu hỏi Stanford), các nhà nghiên cứu đã phát triển một chương trình hỏi và trả lời thể hiện năng lực giỏi hơn con người. Những tiến bộ này đã xuất hiện trên tiêu đề các báo với các ý kiến cho rằng, giờ đây AI có thể đọc hiểu tốt hơn con người.

Thật ra thì các chương trình nêu trên chưa thể trả lời những câu hỏi phức tạp hơn hoặc truy cập được những nguồn kiến thức khác. Vì vậy, trong thời gian tới, các công ty công nghệ sẽ tiếp tục phát triển năng lực AI theo hướng mới này. Gần đây, Microsoft đã công bố việc phát triển một phần mềm có khả năng dịch các tin tức từ tiếng Anh sang tiếng Hoa và ngược lại, với kết quả được các tình nguyện viên độc lập đánh giá là tương đương các nhà biên dịch chuyên nghiệp. Để đạt được mức độ chính xác cao hơn, các nhà nghiên cứu của Microsoft đã sử dụng một kỹ thuật học sâu cao cấp. Kết quả này tuy rất hữu ích và có tiềm năng nhưng hệ thống AI vẫn sẽ phải vật lộn với việc biên dịch các hội thoại tự do hoặc văn bản trong một lĩnh vực xa lạ như các ghi chú y khoa.

Trong bối cảnh đó, bài kiểm tra mới thách thức năng lực AI của học viện AI2 đã nhận được sự ủng hộ của một giáo sư đại học New York. Theo ông, "đây là một liều thuốc giải độc rất tốt cho những chuẩn mực đo lường hời hợt đã quá phổ biến trong lĩnh vực học máy. Nó sẽ thật sự ép buộc các nhà nghiên cứu AI vượt lên trước trong cuộc chơi của mình".