Nam thanh niên 23 tuổi tới từ tỉnh Hà Bắc, Trung Quốc đã trả 1.000 nhân dân tệ (3,5 triệu đồng) cho một dịch vụ trực tuyến tự quảng cáo mình là “chuyên gia cứu vãn các mối quan hệ”. Dịch vụ này được đặt tên là “Sexy Men” (Những người đàn ông quyến rũ) trên mạng xã hội WeChat và hứa sẽ giúp người yêu cũ quay lại với anh. 

Nhưng chỉ vài ngày sau, những người đại diện cho Sexy Men chỉ im lặng và nói rằng Ming cần trả thêm tiền cho các dịch vụ bổ sung. Đó cũng là lúc anh nhận ra mình đã bị lừa.

“Tôi đã rất tuyệt vọng vì cô bạn gái lâu năm không nói chuyện với tôi nữa. Lúc đầu, họ cư xử như một chuyên gia tâm lý. Họ phân tích mối quan hệ của tôi và đưa ra một số gợi ý, khiến tôi ảo tưởng rằng họ có thể thực sự giúp tôi”.

Câu chuyện của Ming là một phần của xu hướng lớn hơn ở nhiều thành phố của Trung Quốc, nơi những kẻ lừa đảo thường lợi dụng sự lãng mạn và đau khổ của người khác để dụ dỗ họ chi tiền.

Tháng trước, cảnh sát Thượng Hải đã bắt giữ 69 đối tượng được gọi là “chuyên gia cứu vãn mối quan hệ”, chuyên đi săn lùng nạn nhân để lừa đảo. Hứa hẹn sẽ giúp giải quyết nhiều vấn đề khác nhau, nhóm này đã lừa đảo hơn 500 người, thu về số tiền khổng lồ 7 triệu nhân dân tệ (24,8 tỷ đồng).

Theo thông tin từ cảnh sát, chúng hoạt động dưới vỏ bọc của một công ty tư vấn giáo dục nhưng ở trên mạng lại quảng cáo về các dịch vụ có liên quan đến chuyện tình cảm cá nhân. Nhóm này thu phí từ 2.880 đến 12.800 tệ cho mỗi gói dịch vụ, đồng thời ép khách hàng trả thêm phí qua tin nhắn điện thoại hoặc tin nhắn qua WeChat. 

Ming xác nhận rằng anh đã nhắn tin cho các “giáo viên” của Sexy Men. Một số cuộc trò chuyện cho thấy người trả lời Ming khuyên anh nên làm cho các bài đăng trên mạng xã hội hấp dẫn phụ nữ hơn. Trong đó có một lời khuyên nói rằng anh nên chụp hình trong quán cà phê với một chiếc MacBook – cách để chứng tỏ anh có một công việc tốt.

Cảnh sát Thượng Hải bắt giữ các đối tượng lừa đảo.

Khi phóng viên của tờ Sixth Tone liên hệ với Sexy Men trong vai một khách hàng tiềm năng muốn tư vấn về cách bắt đầu mối quan hệ với một người bạn, họ ngay lập tức báo giá 1.800 tệ (6,3 triệu đồng) cho một lần tư vấn 1-1. Họ nói thêm rằng buổi học sẽ giúp “khiến người khác yêu mình”.

Nhóm này cũng khoe thành tích từng giúp nhiều người đàn ông khác giành được tình cảm của đối tượng mình nhắm tới. “Bạn gái của khách hàng này đã có người mới, nhưng anh ấy vẫn rủ cô ấy đi chơi thành công nhờ sự hướng dẫn của chúng tôi. Bây giờ thì họ đã quay về với nhau”.

“Dùng sai phương pháp có thể khiến các bạn ngày càng xa nhau. Chỉ có phương pháp đúng mới khiến tình yêu tiếp tục” – bài quảng cáo viết.

Sự ra đời của các dịch vụ hẹn hò đang phổ biến ở Trung Quốc hơn bao giờ hết. Ngày càng có nhiều người, bao gồm cả người cao tuổi, tìm đến các dịch vụ mai mối. Đây là cơ hội tốt để những dịch vụ này lợi dụng, móc túi những người đang tìm kiếm tình yêu.

Năm 2017, một tòa án ở Bắc Kinh đã bỏ tù 5 người giả danh công ty mai mối lừa đảo 4 triệu nhân dân tệ từ hàng chục người độc thân đang tìm kiếm người yêu. Họ tính phí khách hàng lên đến 100.000 tệ để sắp xếp những cuộc “hẹn hò chất lượng cao”.

Trong khi đó, những người độc thân khao khát tình yêu này lại sẵn sàng bỏ ra rất nhiều tiền với hi vọng tìm kiếm hoặc cứu vãn cuộc tình của mình.

“Họ chọn lừa đảo những người đang khao khát tình yêu như tôi” – Ming nói. Anh cũng cho biết mình bị trầm cảm sau sự việc. “Họ không chỉ ăn cắp tiền của tôi mà còn cướp đi hi vọng của tôi về tình yêu”.

Đăng Dương(Theo Sixth Tone)

Giới trẻ Hàn từ bỏ suy nghĩ nam giới phải trả tiền hẹn hò

Công ty mai mối Duo cho biết xu hướng này khác biệt lớn so với vài năm trước, thể hiện tính công bằng, bình đẳng giữa nam và nữ xứ kim chi trong mối quan hệ yêu đương.

Tự làm caramen bằng nồi cơm điện đơn giản đến bất ngờ

Cái nóng oi bức của mùa hè đã về, những món chè ngon, caramen hấp dẫn khiến giới trẻ lại sôi sục. Tự tay làm caramen bằng nồi cơm điện rất dễ mà vẫn ngon như khi bạn dùng lò vi sóng.

Qingyuan là một vlogger đang "ăn khách". Cô cũng là một trong số các vlogger chủ động đưa người xem tới một thời đại khác. Thay vì quần jean, áo phông, cô mặc những trang phục truyền thống của Trung Quốc như xường xám hay Hán phục để quay video.

Lấy bí danh Qingyuan - tên một loài chim màu xanh lá trong thần thoại Trung Quốc, cô là một trong những vlogger đang nổi lên nhờ các video theo phong cách cổ trang, hay còn được gọi là “guofeng”.

Guofeng đang là xu hướng mới nhất của giới vlogger - những người đang cạnh tranh về lượt truy cập thông qua các nội dung như thời trang, khiêu vũ, âm nhạc, trang điểm, cũng như văn hóa truyện tranh, hoạt hình, trò chơi (hay còn gọi tắt là ACG).

“Guofeng vốn được coi là một sở thích kén người, nhưng bây giờ nó lại đang trở thành xu hướng” - Qingyuan chia sẻ.

Theo nền tảng Bilibili, mặc dù người hâm mộ ACG ở Trung Quốc chiếm phần lớn trong số 200 triệu người dùng, nhưng người hâm mộ xu hướng guofeng đang dần bắt kịp. Năm 2019, ước tính có khoảng 83 triệu người đam mê guofeng trên nền tảng video này - chiếm hơn 80% số người dưới 24 tuổi.

Chen Rui, chủ tịch của Bilibili cho biết ông bắt đầu nhận thấy sự phổ biến ngày càng tăng của các video làm nội dung về guofeng từ đầu năm 2017. Các nội dung này cũng hoạt động tốt hơn hẳn các nội dung khác.

“Ít nhất trên Bilibili, tôi có thể nhìn thấy thế hệ trẻ Trung Quốc đang yêu thích văn hóa truyền thống hơn”.

Khi xu hướng này phổ biến hơn, ý nghĩa của chủ nghĩa dân tộc cũng phát triển. Thuật ngữ “guochao” cũng không còn bị giới hạn ý nghĩa ám chỉ các thương hiệu quần áo lỗi thời nữa, giờ nó còn mang nghĩa là chủ nghĩa dân tộc và xuất khẩu văn hóa sang phương Tây dưới dạng các sản phẩm kỹ thuật số, mỹ phẩm, phim ảnh, game, thậm chí là đồ ăn.

Qingyuan là một trong số các vlogger đang "ăn khách" nhờ các nội dung cổ trang

Trong 4 năm qua, Qingyuan đều đặn thu hút hơn 600.000 người theo dõi kênh của cô. Hầu hết trong số đó đến với cô vì các video “guofeng”.

“Làm các video nội dung về ‘guofeng’ rất khó. Để chuẩn bị, bạn phải làm nhiều việc khác ngoài việc chăm chỉ luyện tập các điệu nhảy. Bạn cũng cần nghiên cứu các loại trang phục truyền thống khác nhau và cách con người ở thời đại đó nói chuyện và cư xử”.

Một trong những nội dung được xem nhiều nhất của cô là video hồi tháng 4 dựa trên tiểu thuyết kinh điển của Trung Quốc - Tây Du Ký. Video do một thương hiệu mỳ trong nước tài trợ, nhận được hơn 2 triệu lượt xem và hàng ngàn bình luận.

Các video không chỉ là trò chơi vui vẻ của vlogger, nó còn là nguồn thu nhập được tạo ra thông qua tài trợ của các nhãn hàng. Đôi khi, Qingyuan không sản xuất video mà cô còn tương tác với người hâm mộ của mình thông qua kênh phát trực tiếp.

Cách đây ít hôm, Qingyuan đã tổ chức một buổi phát trực tiếp bữa tiệc “guofeng” ở Thượng Hải. Sự kiện kéo dài 2 tuần này nằm trong chuỗi sự kiện lễ hội mua sắm của thành phố, nhằm mục đích thúc đẩy tiêu dùng và củng cố nền kinh tế đang bị suy giảm vì đại dịch.

Dưới tán hoa đào nhân tạo, Qingyuan mặc một chiếc váy dài truyền thống có đường thêu màu đỏ dọc theo cổ áo. Cô nhiệt tình đưa người hâm mộ đi một chuyến tham quan qua màn hình. Trong vòng 1 giờ, cô đã mang lại cho người xem một chuyến du hành thời gian trở về quá khứ.

Đăng Dương(Theo The Sixth Tone)

Đến nơi được thỏa sức bay lượn như thần tiên trong phim cổ trang

Đây là nơi du khách có thể thỏa mãn ước mơ được bay lượn trên trời như thần tiên trong phim cổ trang.

Để đạt mục tiêu đó, những nền tảng này đã phát triển các thuật toán cá nhân hóa để tạo ra vòng lặp "gây nghiện". Ví dụ, bằng cách phân tích các dữ liệu như người dùng bỏ qua nội dung gì hoặc có xu hướng thả tim video nào, thuật toán của TikTok sẽ hiển thị nhiều video với nội dung đánh trúng sở thích từng người.

Thuật toán này là một "siêu vũ khí" thực thụ khi kết hợp với tính năng cuộn vô hạn (infinite scrolling). Trong khi chế độ mặc định của YouTube là để người dùng chủ động tìm kiếm nội dung, TikTok tự động hiển thị một video ngẫu nhiên mà nó cho rằng phù hợp với mối quan tâm của người dùng ngay khi ứng dụng được mở ra. Chỉ với động tác quẹt lên, người dùng sẽ liên tục tải được video mới. Chu trình "quẹt, xem, quẹt, xem" tạo nên trải nghiệm liền mạch, khó dứt. Bên cạnh đó, tính gây nghiện của TikTok cũng đến từ việc tạo ra "nỗi sợ bỏ lỡ" (FOMO - Fear of Missing out). Nói cách khác, người dùng luôn cảm thấy bị thôi thúc phải xem các nội dung tiếp theo vì sợ mình bỏ lỡ điều gì thú vị hoặc quan trọng.

Những mạng xã hội như Facebook hay Instagram cũng tận dụng các cơ chế tương tự để giữ chân người dùng. Tuy nhiên, định dạng video ngắn mà TikTok tiên phong có khả năng lan toả (viral) rộng rãi và nhanh hơn cả bởi chúng khai thác điểm yếu lớn nhất của con người hiện đại: khả năng tập trung suy giảm trầm trọng. Người dùng ngày càng thích những thứ ngắn gọn và "dễ tiêu hoá" nên video TikTok được cả thế giới ưa chuộng và chia sẻ rộng rãi.

Điều này có thể mang lại tác động tích cực khi TikTok lan tỏa những câu chuyện truyền cảm hứng hoặc thông tin thiết yếu. Ngược lại, nếu bị kẻ xấu lợi dụng, TikTok sẽ nhanh chóng trở thành cỗ máy truyền tin giả hoặc video độc hại. Việc TikTok liên tục thu thập và lưu trữ khối lượng dữ liệu khổng lồ của người dùng cũng đặt ra nguy cơ tiềm tàng về bảo mật dữ liệu cá nhân.

Trước những tác động tiêu cực này, một số quốc gia như Mỹ, Australia, Canada, Anh, Ấn Độ... đã có động thái quyết liệt để ngăn chặn sự phổ biến của TikTok hoặc cấm ứng dụng này. Chẳng hạn, tính tới 6/3, đã có 25 bộ và cơ quan chính phủ của Australia cấm sử dụng TikTok trên tất cả thiết bị sử dụng cho công việc. Canada đầu tháng 3 tuyên bố sẽ cấm tất cả nhân viên làm việc cho chính phủ sử dụng TikTok trên thiết bị được cấp. Quốc hội, Nhà Trắng, quân đội và hơn một nửa số bang ở Mỹ cũng đã cấm TikTok vì lo ngại công ty mẹ của ứng dụng này, ByteDance, sẽ cung cấp dữ liệu người dùng cho chính phủ Trung Quốc.

Một thống kê về việc sử dụng các mạng xã hội tại Việt Nam cho thấy, Tik Tok đang tăng trưởng hết sức mạnh mẽ và đã trở thành ứng dụng phổ biến bậc nhất trong giới trẻ, với lượng người dùng hàng ngày tới 74%. Người dùng ứng dụng này, chủ yếu trong độ tuổi 18 đến dưới 30, tăng từ 34% (năm 2020) lên 53% (năm 2021); thời lượng sử dụng tăng lên gấp đôi, từ 4% lên 8%.

Việt Nam chưa có khảo sát sâu về tác động tiêu cực của Tiktok với người dùng, đặc biệt là giới trẻ. Nhưng một số quốc gia đã điều tra rộng rãi và thận trọng, xuất phát từ lo ngại trước ảnh hưởng độc hại từ mạng xã hội này tới sức khỏe tâm thần của thanh thiếu niên.

Theo một khảo sát do Trung tâm Nghiên cứu Pew thực hiện vào năm 2022, khoảng 2/3 thanh thiếu niên Mỹ đang sử dụng TikTok. Các quan chức chính phủ Mỹ cáo buộc thuật toán gợi ý nội dung video của TikTok có thể khiến người dùng nhỏ tuổi mắc chứng rối loạn ăn uống, tự làm hại bản thân hay thậm chí tự tử.

Người dùng trẻ tuổi ở Việt Nam đã và đang đối mặt với những vấn đề tương tự.

Từ góc độ quản lý nhà nước, nên làm gì để kiểm soát các tác động tiêu cực của TikTok? Cách dễ nhất là theo chân một số nước cấm ứng dụng này trên toàn bộ lãnh thổ Việt Nam. Tuy nhiên, một lệnh cấm như vậy có thể sẽ bị xem là cực đoan và khó đạt hiệu quả như mong muốn, bởi những nền tảng lớn khác như YouTube, Instagram và Facebook cũng đã nhanh chóng ra mắt định dạng video ngắn như YouTube shorts hay Facebook reels tương tự clip TikTok. Không thể cấm hết mọi ứng dụng và cũng không nên vì một số tác động tiêu cực mà phủ nhận hết mặt tích cực của các nền tảng này.

Cách tối ưu hơn cả là các bên liên quan chủ động can dự cùng TikTok để phối hợp triển khai các biện pháp bảo vệ người dùng nói chung và trẻ em nói riêng khỏi các tác động xấu nhất của ứng dụng này.

Từ phía cơ quan quản lý, giới chức Việt Nam có thể đưa ra những yêu cầu chi tiết, rõ ràng và quyết liệt cho phía TikTok nhằm ngăn chặn phổ biến các video có nội dung độc hại. Cũng như YouTube và Facebook, TikTok hiện đã cho phép người dùng báo cáo các nội dung không phù hợp. Tuy nhiên, chức năng này đang "ẩn" (cần giữ màn hình 1-2 giây để chức năng report hiện lên) chứ không hiển lộ như thả tim hay lưu clip. Cần yêu cầu TikTok bổ sung nút report phía dưới thả tim và hiển thị số lượt một clip đã bị report bởi người dùng.

Từ phía mình, người dùng, đặc biệt là các bậc phụ huynh, cũng cần nghiên cứu kỹ những tính năng mà các mạng xã hội đã cung cấp để kiểm soát thói quen sử dụng của trẻ. Chẳng hạn TikTok mới đây đã triển khai các công cụ nhắc nhở thời gian sử dụng hàng ngày, cho phép cài đặt các quyền riêng tư và an toàn, đặt giới hạn về thời gian xem... Tuy nhiên, không phải ai cũng biết đến các tính năng này do chúng chưa được tuyên truyền đầy đủ, và cũng không hiển thị ở các vị trí dễ nhận biết trên ứng dụng. Nhà quản lý có thể đề nghị phía TikTok phối hợp cùng nhà trường triển khai các chiến dịch xã hội nhằm hướng dẫn và nâng cao nhận thức của cả phụ huynh và học sinh về các tính năng kiểm soát nội dung xấu, cũng như cách sử dụng tối ưu ứng dụng này nhằm nâng cao kiến thức và vốn sống.

Cấm đoán luôn là lựa chọn bất đắc dĩ cuối cùng song cũng không thể thả nổi các mạng xã hội, bởi điều đó sẽ gây hại cho người trẻ và có thể đe dọa an ninh dữ liệu quốc gia. Điều quan trọng là tìm ra những giải pháp sáng tạo để vừa bảo vệ người dùng, vừa cho phép họ tận hưởng thành quả của khoa học, công nghệ.

Ngô Di Lân