Liên minh châu Âu (EU) giàu có, khoa học tân tiến, hệ thống phúc lợi và y tế tuyệt vời, cùng sự đồng thuận chính trị lớn về chăm sóc sức khỏe cho người dân… nhưng lại trượt ngã trong cuộc chiến chống đại dịch Covid-19. Theo tờ The Economist, xét về số ca tử vong, EU nhìn chung không tồi tệ bằng Anh hoặc Mỹ, với 138 ca tử vong được ghi nhận trên 100.000 trường hợp. Tuy nhiên, châu lục này đang hứng chịu làn sóng gia tăng lây nhiễm vô cùng nguy hiểm vì một biến thể virus chết người. Điều này càng nhấn mạnh hiểm họa của tỷ lệ tiêm chủng thấp của lục địa già. Dữ liệu cho thấy, 58% người Anh trưởng thành đã nhận được một liều tiêm, người Mỹ 38%, còn công dân EU mới có 14%.
 |
| Ảnh minh họa |
Các quốc gia châu Âu còn đi sau về tiêu chí khác trên thẻ điểm Covid-19, đó là nền kinh tế. Trong quý cuối cùng của năm 2020, Mỹ đã tăng trưởng với tốc độ hàng năm là 4,1%. Ở Trung Quốc, mức tăng trưởng là 6,5%. Trong khi đó, ở khu vực đồng tiền chung châu Âu, nền kinh tế vẫn không ngừng thu hẹp. Một năm trước, Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sánchez gọi Covid-19 là cuộc khủng hoảng tồi tệ nhất gây ra cho EU kể từ sau Thế chiến 2.
Những nguyên nhân căn bản
Một phần vấn đề của châu Âu là nhân khẩu học. Dân số EU đã già theo tiêu chuẩn toàn cầu, khiến họ dễ mắc bệnh hơn. Ngoài ra còn có nhiều yếu tố khác, chẳng hạn như các đô thị đông đúc, cũng có thể khiến người châu Âu dễ nhiễm bệnh. Đi lại xuyên biên giới vốn một trong những thành tựu lớn của EU có thể cũng góp phần cho virus lây lan, nhưng không ai muốn hạn chế điều này khi đại dịch giảm bớt.
Một phần nữa là chính trị. Jean Monnet, một nhà ngoại giao người Pháp đã giúp thành lập dự án châu Âu, từng viết một câu nổi tiếng "Châu Âu sẽ bị trui rèn trong khủng hoảng". Khi mọi thứ rơi vào cảnh tồi tệ nhất, những lời nói đó được lặp lại để nhắc nhở rằng EU sẽ giành lấy chiến thắng từ thất bại. Còn nhớ thời kỳ khủng hoảng đồng Euro, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã ra tay cứu vãn bằng một loạt chính sách mới. Tương tự, cuộc khủng hoảng di cư năm 2015 đã làm cho Frontex - lực lượng an ninh biên giới của EU – mở rộng đáng kể.
Tuy nhiên, câu nói nổi tiếng của Monnet cũng chính là khởi nguồn của tâm lý tự mãn. Cuộc nội chiến ở Nam Tư những năm 1990 đã dẫn đến tuyên bố: "Đây là thời khắc của châu Âu". Nhiều năm thảm kịch đã tiếp nối sau đó. Cũng giống thế, quyết định năm ngoái trao cho Ủy ban châu Âu trách nhiệm duy nhất trong việc mua và chia sẻ vắc-xin Covid-19 cho 450 triệu người đã trở thành một thảm họa.
Tổng hợp nỗ lực nghiên cứu của 27 quốc gia và các quỹ của họ để mua trước vắc xin là điều có ý nghĩa, giống như Chiến dịch Warp Speed ở Mỹ tập hợp 50 tiểu bang lại với nhau. Tuy nhiên, bộ máy hành chính của EU đã quản lý sai các cuộc đàm phán hợp đồng, có lẽ vì nhìn chung chính phủ các nước giám sát y tế công. Dự án chủ yếu được xử lý bởi Chủ tịch Ủy ban, Ursula von der Leyen, người từng vui mừng gọi quyết định mở rộng đế chế của bà là một "câu chuyện thành công của châu Âu".
Thực tế thì rất khó. Đội của bà tập trung quá nhiều vào giá cả mà chú trọng quá ít đến an ninh nguồn cung. Họ mặc cả vô nghĩa về trách nhiệm nếu vắc-xin gây hại. Châu Âu run rẩy trong những ngày nghỉ tháng Tám. Những cuộc cãi vã sau đó, đùn đẩy trách nhiệm và đe dọa phong tỏa xuất khẩu vắc-xin đã làm suy yếu niềm tin vào tiêm chủng.
Châu Âu cũng bị giảm sút về kinh tế
Một lần nữa, châu lục này dùng đại dịch để đạt được tiến bộ về thể chế, bằng cách tạo ra một công cụ mới được gọi là Quỹ EU thế hệ tiếp theo, hay (NGEU). Với trị giá 750 tỷ Euro (880 tỷ USD), mục tiêu của quỹ chủ yếu nhắm đến các quốc gia yếu hơn cần giúp đỡ. Hơn một nửa số tiền là viện trợ chứ không phải cho vay, giảm bớt tác động của nợ quốc gia.
Quỹ được thanh toán bằng cách tăng nợ, mà Liên minh phải chịu trách nhiệm chung. Điều này được hoan nghênh, bởi nó tạo ra một cơ chế cắt đứt mối liên hệ giữa huy động tiền và mức độ tín nhiệm của các chính phủ quốc gia. Trong các cuộc khủng hoảng tương lai, điều đó có thể bảo vệ các nước trong khu vực đồng Euro khỏi sự tháo chạy của vốn.
Tuy nhiên, cũng như với vắc-xin, sự thực thi NGEU rất chậm chạp. Phải nhiều tháng nữa thì khoản tiền đầu tiên mới được thanh toán, vì nhiều quốc gia thành viên vẫn bất đồng với Ủy ban về các chương trình riêng của họ. Đến cuối năm tới, chỉ một phần tư số quỹ được giải ngân.
Tình trạng chậm chạp như vậy là triệu chứng bộc lộ một vấn đề lớn hơn nhiều: Sự hờ hững với sức khỏe cơ bản của các nền kinh tế châu Âu. Ngay cả với khoản tiền mới, ngân sách EU sẽ chỉ chiếm 2% GDP trong giai đoạn tài chính bảy năm tới. Ở cấp độ quốc gia, nơi các chính phủ thường chi khoảng 40% GDP, người châu Âu tỏ ra thận trọng đến mức khó tin.
Hậu quả sẽ rất lớn. Tính đến cuối năm 2022, nền kinh tế Mỹ dự kiến sẽ lớn hơn 6% so với năm 2019. Ngược lại, châu Âu không có khả năng sản xuất nhiều hơn so với trước đại dịch.
Thật vậy, gói kích thích 1.900 tỷ USD của Tổng thống Joe Biden sau gần 4.000 tỷ USD thời ông Donald Trump có nguy cơ khiến nền kinh tế phát triển quá nóng. Còn châu Âu đang nằm ở một thái cực hoàn toàn khác. Thâm hụt ngân sách năm 2021, tính trung bình, có lẽ bằng một nửa so với những gì Mỹ đang lên kế hoạch.
Sau khủng hoảng tài chính kết hợp với Covid-19, sản lượng của EU sẽ là 20%, tương đương 3.000 tỷ Euro, ít hơn so với mức tăng trưởng mà khối duy trì trong những năm 2000-2007.
EU đã đình chỉ các quy tắc tài khóa hạn chế thâm hụt. Một phần nhờ vào hoạt động tiền tệ của ECB, các chính phủ châu Âu có không gian tài chính để làm nhiều việc hơn. Lẽ ra họ nên sử dụng nó.
Châu Âu có thể tự an ủi rằng chương trình tiêm chủng sẽ bắt kịp vào mùa hè. Trên khắp lục địa, chủ nghĩa châu Âu đã suy giảm trong thời kỳ đại dịch. Tuy nhiên, không thể tránh khỏi, EU đang tụt lại so với Trung Quốc và Mỹ vì không thể đối phó thành thạo với từng cuộc khủng hoảng liên tiếp.
Trong một thế giới nguy hiểm và bất ổn, đó là một thói quen cần phải thay đổi.
Thanh Hảo
Anh đón tin vui, EU nói về biến chứng của vắc-xin AstraZeneca
Cơ quan quản lý dược phẩm châu Âu và chuyên gia của cơ quan này đưa ra những thông tin khác nhau về biến chứng của vắc-xin AstraZeneca.
" alt=""/>Sai lầm của châu Âu trong cuộc chiến chống Covid
Cuối tháng 2/1945, quân đồng minh Mỹ - Anh - Pháp bắt đầu vượt sông Rhine. Ở phía Nam, quân Anh - Canada và một số đơn vị Mỹ tiến vào vùng Ruhr và chuẩn bị lao đến sông Elbe ở trung tâm nước Đức. Song, Tướng Mỹ Dwight Eisenhower, Tổng chỉ huy các lực lượng Đồng minh lại cho tạm ngừng tiến về phía Berlin. |
| Tướng Mỹ Dwight Eisenhower năm 1945. Ảnh: Real Clear Politics |
Sau này, một số chính giới phương Tây cho rằng Eisenhower “nhường” Berlin cho Hồng quân là để đền đáp cho những hy sinh vô bờ của quân dân Liên Xô, quốc gia chịu thiệt hại nặng nề nhất về người trong Thế chiến thứ hai.
Trên thực tế, Eisenhower và Bộ tham mưu của mình đã bị phân tâm bởi một thông tin mà tình báo Mỹ thu lượm được từ tháng 3/1945: Đức Quốc xã đang xây dựng những pháo đài kiên cố tại vùng núi Alps, để trong tình huống xấu nhất, Hitler sẽ rút về đó tiếp tục chỉ huy cuộc phòng thủ và giải phóng nước Đức khỏi các lực lượng chiếm đóng.
Đầu đuôi câu chuyện như sau. Đầu tháng 9/1944, công binh Đức qua xem xét địa hình vùng núi Alps đã kết luận rằng một số công trình được xây dựng từ Thế chiến thứ nhất có thể sửa chữa lại để các đơn vị Đức đóng ở Ý rút về trú chân trong trường hợp cần thiết.
Trên cơ sở báo cáo của công binh, viên tướng Đức Hoffer đệ trình lên Hitler một dự án xây dựng tại vùng núi Alps hệ thống phòng ngự cho các đơn vị Đức sẽ đóng tại đây.
Do tình hình cấp bách lúc bấy giờ, Hitler hầu như chẳng lưu tâm đến đề xuất của cấp dưới. Vả chăng, nguồn lực của nước Đức đã sắp cạn kiệt, vật tư, xăng dầu đều thiếu, sao có thể tính đến chuyên xây dựng “pháo đài phòng thủ” ở Alps.
Đúng lúc ấy, câu chuyện đến tai Bộ trưởng Tuyên truyền Đức quốc xã Goebbels. Ngay lập tức, trùm phát xít này cho thành lập một bộ phận tập trung tuyên truyền về “pháo đài Alps”. Các sự kiện, con số ma được tạo nên như thật. Đồng thời, các điệp viên Đức tìm cách để lọt vào tay các cơ quan tình báo Đồng minh những tài liệu kỹ thuật, các sơ đồ xây dựng, các số liệu “tuyệt mật”.
 |
| Bộ trưởng Tuyên truyền Đức quốc xã Goebbels. Ảnh: DW |
Người Đức cũng công khai kế hoạch chuyển một loạt cơ quan, văn phòng về khu vực Alps. Khi được báo chí hỏi, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Đức cho biết sẽ có hàng triệu binh lính nước này tiến hành cuộc chiến tranh du kích ở đây. Hàng nghìn tù binh được đưa về Alps để in tiền giả của Mỹ, Anh. Các tù nhân sau đó bị bí mật thủ tiêu; máy móc, phương tiện in thì quẳng xuống hồ.
Ngày 25/3/1945, Eisenhower nhận được những tin nóng: Người Đức sử dụng hàng chục đoàn tàu hỏa chở đến khu vực núi Alps những kho quân nhu, vũ khí cho hàng trăm nghìn người. Nhiều nhà máy, công trình ngầm dưới đất đang bước vào công đoạn hoàn tất.
Ngày 28/3, Eisenhower gửi điện cho nhà lãnh đạo Liên Xô Stalin thông báo, quân Đồng minh mở cuộc tiến công về phía nam, tiêu diệt hệ thống pháo đài Alps chứ chưa tiến công Berlin như dự kiến. I. V. Stalin cổ súy cho quyết định của viên tướng Mỹ bằng cách thừa nhận rằng “Berlin đã mất ý nghĩa chiến lược. Chính vì thế trong chiến dịch đánh chiếm Berlin sắp tới, chúng tôi chỉ sử dụng những “đơn vị loại hai”… Thực ra, Liên Xô đã chuẩn bị và sau này sử dụng những đơn vị tinh nhuệ nhất để đánh chiếm Berlin.
Ngày 31/3, Eisenhower gửi điện thông báo cho cho tướng Montgomery “kế hoạch Alps”, nói rõ thêm rằng: “Berlin đối với tôi chỉ là một khái niệm địa lý”.
Trái với tình báo Mỹ, tình báo Anh cho rằng câu chuyện “pháo đài Alps” chỉ là chuyện bịp bợm bởi nước Đức không thể nào còn sức để xây dựng những công trình quy mô "khủng" như vậy, nhất là trong điều kiện không quân Đồng minh đã làm chủ không phận. Montgomery ngay lập tức báo cáo lên Thủ tướng Churchill rằng Eisenhower đang phạm “một sai lầm kinh khủng”.
Vài ngày sau, người phát ngôn chính thức của chính phủ Đức Quốc xã là Deatmar chạy trốn khỏi Berlin, đến đầu hàng quân Mỹ. Ông này khẳng định câu chuyện pháo đài Alps chỉ là tưởng tượng. Thế nhưng, lời cung khai này không thể làm thay đổi kế hoạch đã được quyết định.
Đầu tháng 4/1945, tướng Eisenhower ra lệnh cho quân đoàn số 10 tiến về vùng Alps. Nhưng các đơn vị Mỹ không thấy dấu vết gì về “pháo đài phòng thủ” cả. Họ chỉ giải thoát được cho các con tin Pháp bị giam giữ ở lâu đài cổ Ite gồm hai cựu thủ tướng Rayneud và Daladier, Tổng tham mưu trưởng Gamalain và nhiều nhân vật khác. Cũng tại đây, trong hầm ngầm của lâu đài, người ta phát hiện rcả một kho báu nghệ thuật gồm các tác phẩm điêu khắc, hội họa, đồ cổ … trị giá khoảng 4 tỷ USD bị quân Đức chiếm đoạt từ các nước chúng chiếm đóng. Số quân ít ỏi và rệu rã tinh thần của Đức đóng tại đây đầu hàng không điều kiện.
Điều mà tướng Eisenhower tin một cách chắc chắn, cho đến nay vẫn không ai hiểu nổi. Bởi các cơ quan tình báo Mỹ thường rất chuẩn xác trong công tác nghiệp vụ, lúc bấy giờ lại do một quan chức tài năng là Alen Dullus đứng đầu.
Cả về sau này, Eisenhower chưa bao giờ đưa ra câu trả lời về quyết định của mình. Những lý do khiến vị tướng tầm cỡ về sau trở thành Tổng thống thứ 34 nước Mỹ hành động sai lầm cũng bị chôn vùi cùng ông dưới mộ tại thành phố Abilene, bang Kansas.
Nguyên Phong
Bí mật về những vụ 'đi đêm' của Anh, Mỹ với phát xít Đức
Xuất phát từ lập trường chống Liên Xô, Anh và Mỹ từng nhiều lần tìm kiếm hòa ước riêng rẽ với nước Đức phát xít.
" alt=""/>Cú lừa ngoạn mục của trùm phát xít Goebbels với tướng Mỹ
