"Đây là bước đột phá quan trọng trong quá trình phát triển hệ thống hỗ trợ sự sống. Việc bạn lên trạm vũ trụ với 100 lít nước và chỉ tiêu tốn 2 lít trong số đó, trong khi 98% còn lại được tái chế liên tục là một thành tựu đáng nể", ông Christopher Brown - đại diện ban điều hành hệ thống hỗ trợ sống trên ISS nói.

Để đạt được tỷ lệ tái chế nước kể trên, các nhà khoa học đã sử dụng "Hệ thống Điều tiết Môi trường và Hỗ trợ Sự sống" (ECLSS). Thiết bị này được cấu thành từ một hệ thống thu hồi nước thải, một máy lọc ẩm và một bộ lọc tiên tiến. ECLSS có thể tái chế được 98% nước trong môi trường vi trọng lực, đồng thời bổ sung iot vào trong thành phẩm để ngăn vi sinh vật phát triển.

"Đừng lo về việc phi hành đoàn phải uống nước tiểu. Trải qua quá trình thu giữ và lọc kỹ càng, chúng còn tinh khiết hơn nhiều loại nước được sử dụng ở Trái Đất", ông Jill Williamson - trưởng ban điều hành ECLSS nói.

Cũng theo ông Williamson, tỷ lệ nước tái chế tăng lên đồng nghĩa với việc lượng oxy và nước dự trữ đem theo mỗi nhiệm vụ không gian sẽ giảm đi. Điều này cho phép phi hành đoàn mang theo nhiều thiết bị khoa học hơn, giúp tập trung tối đa vào nhiệm vụ nghiên cứu.

Tàu vũ trụ NASA trở lại Trái đất, kết thúc 'sứ mệnh lịch sử' lên Mặt trăng

Theo Space, trong ngày 26/6, phi hành đoàn trên trạm vũ trụ ISS vừa đạt được tỷ lệ thu hồi nước 98%, đây là một cột mốc vô cùng đáng ghi nhận trong nỗ lực tái chế nước trong vũ trụ. Đáng chú ý, các phi hành gia làm được điều này nhờ tái chế nước tiểu và mồ hôi của họ.

Báo cáo của Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA) cho biết, mỗi phi hành gia của ISS tiêu thụ từ 2,5-3 lít nước/ngày. Lượng nước này được sử dụng để uống trực tiếp, làm ẩm thức ăn và vệ sinh cá nhân. Tỷ lệ tái chế nước được nâng cao sẽ giúp phi hành đoàn có thể ở lại trạm vũ trụ lâu hơn, phục vụ tốt công tác nghiên cứu dài ngày.

"Đây là bước đột phá quan trọng trong quá trình phát triển hệ thống hỗ trợ sự sống. Việc bạn lên trạm vũ trụ với 100 lít nước và chỉ tiêu tốn 2 lít trong số đó, trong khi 98% còn lại được tái chế liên tục là một thành tựu đáng nể", ông Christopher Brown - đại diện ban điều hành hệ thống hỗ trợ sống trên ISS nói.

Để đạt được tỷ lệ tái chế nước kể trên, các nhà khoa học đã sử dụng "Hệ thống Điều tiết Môi trường và Hỗ trợ Sự sống" (ECLSS). Thiết bị này được cấu thành từ một hệ thống thu hồi nước thải, một máy lọc ẩm và một bộ lọc tiên tiến. ECLSS có thể tái chế được 98% nước trong môi trường vi trọng lực, đồng thời bổ sung iot vào trong thành phẩm để ngăn vi sinh vật phát triển.

"Đừng lo về việc phi hành đoàn phải uống nước tiểu. Trải qua quá trình thu giữ và lọc kỹ càng, chúng còn tinh khiết hơn nhiều loại nước được sử dụng ở Trái Đất", ông Jill Williamson - trưởng ban điều hành ECLSS nói.

Cũng theo ông Williamson, tỷ lệ nước tái chế tăng lên đồng nghĩa với việc lượng oxy và nước dự trữ đem theo mỗi nhiệm vụ không gian sẽ giảm đi. Điều này cho phép phi hành đoàn mang theo nhiều thiết bị khoa học hơn, giúp tập trung tối đa vào nhiệm vụ nghiên cứu.

Tàu vũ trụ NASA trở lại Trái đất, kết thúc 'sứ mệnh lịch sử' lên Mặt trăng

Theo ông Hà, với dạng câu hỏi trắc nghiệm Đúng/Sai, sẽ kiểm tra được đồng thời 4 biểu hiện năng lực trong cùng một câu hỏi. Kết hợp với quy tắc tính điểm tạo nên tính phân loại rất cao. “Như vậy, mặc dù 1 câu nhưng 4 lần hỏi khác nhau, tương đương với 4 câu trắc nghiệm như kỳ thi hiện hành có 1 lệnh hỏi. Do đó, cho phép kiểm tra, đánh giá được đồng thời nhiều biểu hiện năng lực”, ông Hà nói.

Còn với dạng trả lời ngắn, theo ông Hà, xác suất có điểm ngẫu nhiên bằng 0, tư duy làm bài gần như bài tự luận. “Với dạng này, đề không thiết kế có phương án đưa ra trước mà học sinh phải tự đưa ra đáp số, kết quả”, ông Hà nói.  

Dù vậy, đại diện Bộ GD-ĐT cho biết từ năm 2025, định hướng xây dựng ngân hàng câu hỏi thi là sẽ phát huy trí tuệ toàn ngành và có “tính mở”. Điều này thể hiện bằng việc câu hỏi thi sẽ được lựa chọn từ đề khảo sát của các sở, của các trường, đề kiểm tra học kỳ... Các đơn vị sẽ gửi đề thi kèm kết quả chấm để cơ quan chuyên môn của Bộ GD-ĐT phân tích đề thi bằng lý thuyết khảo thí. Sau phân tích, các câu hỏi “tốt” sẽ được lựa chọn vào thư viện câu hỏi thi và từ đó có ngân hàng câu hỏi thi chuẩn hóa.

Ông Đinh Văn Khâm, Phó Giám đốc Sở GD-ĐT Ninh Bình, cho rằng, đề minh họa và cấu trúc, định dạng đề thi theo hướng này tác động rất mạnh đến việc dạy và học. Theo ông Khâm, giáo viên phải dạy kỹ, căn bản, đầy đủ mới phủ hết kiến thức cho học sinh có thể hoàn thành bài thi.

Bên cạnh đó, giáo viên cũng phải dạy các phương pháp tư duy, vận dụng kiến thức để giải quyết các vấn đề thực tiễn. “Học sinh lập luận, quy trình tính toán vững vàng mới giải quyết được các câu hỏi ngắn cũng như câu hỏi yêu cầu trả lời đúng/sai một cách hoàn thiện. 

Với phương án này, không thể còn việc dạy quen thuộc để tính nhanh ra kết quả nữa. Muốn đạt điểm cao học sinh phải cẩn thận, vững vàng, tư duy mạch lạc. Phom đề như vậy - hạn chế được tối đa yếu tố may rủi, kết quả thi, kiểm tra, đánh giá sẽ rất chính xác.

Đề thi sẽ từ cơ sở và đã qua sử dụng tại các cơ sở, sau đó cung cấp cho ngân hàng đề. Qua cơ sở, sẽ biết câu nào nhiều/ít học sinh làm được, hiểu rõ các cấp độ của câu hỏi”, ông Khâm nói.

Nhiều ý kiến cũng lưu ý vấn đề ra đề thi. Một giáo viên Trường THPT Chuyên Lê Hồng Phong, Nam Định cho hay, sau khi Bộ GD-ĐT công bố cấu trúc và định dạng đề thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025, cô cùng một số đồng nghiệp xây dựng đề thử nghiệm cho học sinh toàn tỉnh.

Tuy nhiên, cũng qua đó, cô Dương thấy, để xây dựng đề thi theo dạng thức đề thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025, đòi hỏi người giáo viên đầu tư rất nhiều công sức, phải biết thiết kế, sử dụng các kiến thức để giải quyết các vấn đề thực tiễn và đánh giá toàn diện năng lực của học sinh.

“Hơn nữa, ngữ liệu trong đề thi mang tính mở rất cao, phát huy tính sáng tạo của người học. Tuy nhiên tôi nhận thấy đây là quá trình tự đào tạo của giáo viên. Tôi tin tưởng với cấu trúc và định dạng đề thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 sẽ tạo ra một động lực để thúc đẩy sự phát triển của người học cũng như người dạy”. 

Bà Hà Thị Khánh Vân, Phó Giám đốc Sở GD-ĐT Lạng Sơn, cũng cho rằng, kỹ năng ra đề thi có những câu hỏi trắc nghiệm với những định dạng mới là không hề đơn giản.

“Rất mong Bộ GD-ĐT sẽ tăng cường tập huấn, bồi dưỡng việc này ngay trong năm nay và năm 2025 cho giáo viên lan tỏa dần trong công tác kiểm tra, đánh giá hằng ngày”, bà Vân nói.

Đồng tình với hướng cấu trúc đề thi, song bà Lê Thị Hương, Giám đốc Sở GD-ĐT Quảng Trị, đề nghị việc thực hiện quy trình làm đề cần đảm bảo độ tin cậy, trung thực, bảo mật, chính xác, khách quan và hiệu quả.

Cùng đó, bà Hương bày tỏ mong mỏi Bộ GD-ĐT quan tâm đến việc lựa chọn đội ngũ thực hiện công tác ra đề thi. “Đây là một trong những yếu tố quan trọng và quyết định đến chất lượng đề thi. Đội ngũ này phải đảm bảo về năng lực chuyên môn, phẩm chất và có kinh nghiệm. Cùng đó cần đảm bảo số lượng thành viên và thời gian bởi đây là việc rất khó và nhiều áp lực, nếu không đảm bảo số lượng hay thời gian không đủ thì sẽ rất dễ dẫn đến sai sót”.

Ngoài ra, bà Hương cho rằng cũng cần lưu ý đến nội dung của đề thi.

Bởi chương trình phổ thông 2018 có nhiều điểm mới, nhưng sử dụng nhiều bộ sách giáo khoa khác nhau. “Cùng một chương trình nhưng ngữ liệu trong từng bộ sách giáo khoa là khác nhau. Có những nội dung mà cách biểu đạt có thể khác nhau. Do đó, khi làm đề thi cần thống nhất một số nội dung trong diễn đạt để tạo thuận cho công tác ra đề cũng như tránh việc hiểu nhầm của thí sinh”, bà Hương nói.

Ông Lê Hoài Nam, Phó Giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM, cho rằng cũng cần lưu ý việc môn Tin học và Công nghệ lần đầu tiên trở thành môn thi tốt nghiệp THPT, cần làm rõ việc định hướng trong đề thi. 

Thứ hai, do chương trình mang tính mở cao, nên các đơn vị được tự do chọn công cụ, chủ đề dạy học. Vì vậy, cần xác định phạm vi thi, các nội dung tài liệu để đảm bảo phù hợp với tất cả học sinh.

Chi tiết cấu trúc đề thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025

PGS.TS Nguyễn Ngọc Hà, Phó Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng (Bộ GD-ĐT), cho hay, nội dung đề thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 bám sát nội dung Chương trình giáo dục phổ thông 2018 (môn Ngữ văn theo hình thức tự luận; các môn còn lại theo hình thức trắc nghiệm).                                                                      

Về cấu trúc định dạng, đề thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 sẽ có tính kế thừa khi các môn vẫn giữ một phần dạng thức trắc nghiệm nhiều lựa chọn.

Bên cạnh đó, sẽ có tính phát triển là thêm các dạng trắc nghiệm mới để hạn chế các nhược điểm của dạng trắc nghiệm nhiều lựa chọn và thuận lợi hơn trong việc đánh giá học sinh theo Chương trình phổ thông 2018. Các câu hỏi với môn thi trắc nghiệm được chia thành 3 phần. 

Trong đó, phần 1 gồm các câu hỏi ở dạng trắc nghiệm nhiều lựa chọn, cho 4 phương án chọn 1 đáp án đúng. 

Phần 2 gồm các câu hỏi ở dạng thức trắc nghiệm dạng Đúng/Sai. Mỗi câu hỏi có 4 ý, tại mỗi ý thí sinh lựa chọn Đúng hoặc Sai. 

Phần 3 gồm các câu hỏi ở dạng thức trắc nghiệm dạng trả lời ngắn. Thí sinh tô vào các ô tương ứng với đáp án của mình. 

Theo ông Hà, với dạng câu hỏi trắc nghiệm Đúng/Sai, sẽ kiểm tra được đồng thời 4 biểu hiện năng lực trong cùng một câu hỏi. Kết hợp với quy tắc tính điểm tạo nên tính phân loại rất cao. “Như vậy, mặc dù 1 câu nhưng 4 lần hỏi khác nhau, tương đương với 4 câu trắc nghiệm như kỳ thi hiện hành có 1 lệnh hỏi. Do đó, cho phép kiểm tra, đánh giá được đồng thời nhiều biểu hiện năng lực”, ông Hà nói.

Còn với dạng trả lời ngắn, theo ông Hà, xác suất có điểm ngẫu nhiên bằng 0, tư duy làm bài gần như bài tự luận. “Với dạng này, đề không thiết kế có phương án đưa ra trước mà học sinh phải tự đưa ra đáp số, kết quả”, ông Hà nói.  

Dù vậy, đại diện Bộ GD-ĐT cho biết từ năm 2025, định hướng xây dựng ngân hàng câu hỏi thi là sẽ phát huy trí tuệ toàn ngành và có “tính mở”. Điều này thể hiện bằng việc câu hỏi thi sẽ được lựa chọn từ đề khảo sát của các sở, của các trường, đề kiểm tra học kỳ... Các đơn vị sẽ gửi đề thi kèm kết quả chấm để cơ quan chuyên môn của Bộ GD-ĐT phân tích đề thi bằng lý thuyết khảo thí. Sau phân tích, các câu hỏi “tốt” sẽ được lựa chọn vào thư viện câu hỏi thi và từ đó có ngân hàng câu hỏi thi chuẩn hóa.

Ông Đinh Văn Khâm, Phó Giám đốc Sở GD-ĐT Ninh Bình, cho rằng, đề minh họa và cấu trúc, định dạng đề thi theo hướng này tác động rất mạnh đến việc dạy và học. Theo ông Khâm, giáo viên phải dạy kỹ, căn bản, đầy đủ mới phủ hết kiến thức cho học sinh có thể hoàn thành bài thi.

Bên cạnh đó, giáo viên cũng phải dạy các phương pháp tư duy, vận dụng kiến thức để giải quyết các vấn đề thực tiễn. “Học sinh lập luận, quy trình tính toán vững vàng mới giải quyết được các câu hỏi ngắn cũng như câu hỏi yêu cầu trả lời đúng/sai một cách hoàn thiện. 

Với phương án này, không thể còn việc dạy quen thuộc để tính nhanh ra kết quả nữa. Muốn đạt điểm cao học sinh phải cẩn thận, vững vàng, tư duy mạch lạc. Phom đề như vậy - hạn chế được tối đa yếu tố may rủi, kết quả thi, kiểm tra, đánh giá sẽ rất chính xác.

Đề thi sẽ từ cơ sở và đã qua sử dụng tại các cơ sở, sau đó cung cấp cho ngân hàng đề. Qua cơ sở, sẽ biết câu nào nhiều/ít học sinh làm được, hiểu rõ các cấp độ của câu hỏi”, ông Khâm nói.

Nhiều ý kiến cũng lưu ý vấn đề ra đề thi. Một giáo viên Trường THPT Chuyên Lê Hồng Phong, Nam Định cho hay, sau khi Bộ GD-ĐT công bố cấu trúc và định dạng đề thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025, cô cùng một số đồng nghiệp xây dựng đề thử nghiệm cho học sinh toàn tỉnh.

Tuy nhiên, cũng qua đó, cô Dương thấy, để xây dựng đề thi theo dạng thức đề thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025, đòi hỏi người giáo viên đầu tư rất nhiều công sức, phải biết thiết kế, sử dụng các kiến thức để giải quyết các vấn đề thực tiễn và đánh giá toàn diện năng lực của học sinh.

“Hơn nữa, ngữ liệu trong đề thi mang tính mở rất cao, phát huy tính sáng tạo của người học. Tuy nhiên tôi nhận thấy đây là quá trình tự đào tạo của giáo viên. Tôi tin tưởng với cấu trúc và định dạng đề thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 sẽ tạo ra một động lực để thúc đẩy sự phát triển của người học cũng như người dạy”. 

Bà Hà Thị Khánh Vân, Phó Giám đốc Sở GD-ĐT Lạng Sơn, cũng cho rằng, kỹ năng ra đề thi có những câu hỏi trắc nghiệm với những định dạng mới là không hề đơn giản.

“Rất mong Bộ GD-ĐT sẽ tăng cường tập huấn, bồi dưỡng việc này ngay trong năm nay và năm 2025 cho giáo viên lan tỏa dần trong công tác kiểm tra, đánh giá hằng ngày”, bà Vân nói.

Đồng tình với hướng cấu trúc đề thi, song bà Lê Thị Hương, Giám đốc Sở GD-ĐT Quảng Trị, đề nghị việc thực hiện quy trình làm đề cần đảm bảo độ tin cậy, trung thực, bảo mật, chính xác, khách quan và hiệu quả.

Cùng đó, bà Hương bày tỏ mong mỏi Bộ GD-ĐT quan tâm đến việc lựa chọn đội ngũ thực hiện công tác ra đề thi. “Đây là một trong những yếu tố quan trọng và quyết định đến chất lượng đề thi. Đội ngũ này phải đảm bảo về năng lực chuyên môn, phẩm chất và có kinh nghiệm. Cùng đó cần đảm bảo số lượng thành viên và thời gian bởi đây là việc rất khó và nhiều áp lực, nếu không đảm bảo số lượng hay thời gian không đủ thì sẽ rất dễ dẫn đến sai sót”.

Ngoài ra, bà Hương cho rằng cũng cần lưu ý đến nội dung của đề thi.

Bởi chương trình phổ thông 2018 có nhiều điểm mới, nhưng sử dụng nhiều bộ sách giáo khoa khác nhau. “Cùng một chương trình nhưng ngữ liệu trong từng bộ sách giáo khoa là khác nhau. Có những nội dung mà cách biểu đạt có thể khác nhau. Do đó, khi làm đề thi cần thống nhất một số nội dung trong diễn đạt để tạo thuận cho công tác ra đề cũng như tránh việc hiểu nhầm của thí sinh”, bà Hương nói.

Ông Lê Hoài Nam, Phó Giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM, cho rằng cũng cần lưu ý việc môn Tin học và Công nghệ lần đầu tiên trở thành môn thi tốt nghiệp THPT, cần làm rõ việc định hướng trong đề thi. 

Thứ hai, do chương trình mang tính mở cao, nên các đơn vị được tự do chọn công cụ, chủ đề dạy học. Vì vậy, cần xác định phạm vi thi, các nội dung tài liệu để đảm bảo phù hợp với tất cả học sinh.

Chi tiết cấu trúc đề thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025

Dự thảo chương trình phổ thông môn Ngữ văn có nhiều điểm mới mẻ

Đặc trưng môn học dễ bị "nhoè"

Những ý kiến sôi nổi đã được đưa ra tại tọa đàm khoa học góp ý chương trình giáo dục phổ thông môn Ngữ văn do Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương tổ chức sáng 22/3.

PGS.TS Phạm Quang Long (Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐHQG Hà Nội) cho rằng điểm không ổn nhất là ban soạn thảo đã tách phần giáo dục ngôn ngữ với văn học thành những phần tách bạch, làm "nhoè" đi đặc trưng của môn học. Trong đó, phần cảm thụ văn chương, từ rung động thẩm mỹ để khơi dậy những khát vọng hướng tới cái đẹp, cái thiện đến sự hình thành nhân cách qua môn học Ngữ văn hơi bị nhẹ so với những tri thức và những yêu cầu về mặt ngôn ngữ học.

"Từ đầu đến cuối chương trình, quan điểm dạy kỹ năng theo bốn khâu: Đọc, Viết, Nghe và Nói khiến môn Ngữ văn giống như môn ngoại ngữ. Đây là điều không logic, bởi nếu Ngữ văn được coi như một môn ngoại ngữ cho người học tiếng Việt thì điều này bình thường và hiệu quả. Nhưng đây là môn Ngữ văn cho người bản ngữ, học trong 10 năm có tính chất bản lề để hình thành nhân cách thì phần kỹ năng lại lấn át phần cảm thụ", PGS Long nêu quan điểm.

Theo ông, việc ban soạn thảo chỉ quy định 6 tác phẩm bắt buộc, còn lại là do những người biên soạn SGK, người dạy có quyền tự chọn theo cách hiểu và sự yêu thích, mục đích của mình là chưa phù hợp.

“6 tác phẩm được chọn chỉ có riêng Truyện Kiều thuộc thể loại thơ Nôm, còn 5 tác phẩm còn lại là loại khác. Những tác phẩm đó phù hợp nhưng lại đơn điệu về thể loại".

GS Đinh Xuân Dũng (nguyên Uỷ viên Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương) dự đoán nếu như vậy thì khi thi, chắc rằng năm nào cũng chỉ thi trong 6 tác phẩm bắt buộc đó. Bởi sẽ khó có văn bản nào khác ngoài 6 tác phẩm được tất cả các bộ SGK lựa chọn.

Ông Dũng đề xuất từ lớp 9 hoặc 10 đến lớp 12, chương trình cần sắp xếp theo tiến trình lịch sử văn học qua việc lựa chọn các tác phẩm tiêu biểu.

“Từ lứa tuổi 15 đến 18, các em cần hiểu biết văn học theo tiến trình. Qua đó, giúp các em hiểu được sự vận động phát triển của tư duy, tâm hồn con người Việt Nam và hiểu được cả lịch sử dân tộc”.

Ông cũng đề xuất “phần cứng” của chương trình nên chọn cho từng lớp học, mỗi lớp khoảng 5-6 tác phẩm (tức là chiếm khoảng 1/4 đến 1/5 chương trình văn học ở mỗi lớp). Như vậy, sau 12 năm học phổ thông, học sinh sẽ có được vốn hiểu biết khoảng 50- 60 tác phẩm xuất sắc của hơn 10 thế kỷ văn học. 

PGS.TS Lê Quang Hưng (Trường ĐH SP Hà Nội) ví von đánh giá việc lựa chọn các tác phẩm để đưa vào giảng dạy khó như khách mời đám cưới.

"Có cần xác định các tác phẩm bắt buộc không? Bởi làm việc này khó như chọn khách mời dự đám cưới. Không có tiêu chí rõ ràng, nhất quán thì rất dễ bị trách. Việc chọn 6 tác phẩm như vậy chưa đảm bảo được hợp lý về thời đại văn học, đa dạng về nội dung, về tính thẩm mỹ nghệ thuật và tính hiện đại về thể loại", ông Hưng nói.

Kiến nghị giới hạn phần tác phẩm tự chọn

Cùng với ý kiến cần tăng thêm số tác phẩm bắt buộc, nhiều chuyên gia cũng đề xuất giảm phần tác phẩm tự chọn. Thậm chí phải đưa danh mục tác phẩm tự chọn.

Theo một số chuyên gia, khái niệm “mở” mà ban soạn thảo đưa ra là quá rộng, gây khó khăn cho khâu tổ chức giảng dạy, đánh giá, thi cử.

PGS Phạm Quang Long nhìn nhận " Ý định của chương trình là tạo thêm biên độ cho sự sáng tạo nhưng đó là những ý tưởng mang tính logic hình thức hơn là những căn cứ thực tiễn”.

Ông đề xuất cần hạn chế số lượng tác phẩm tự chọn, có thể chỉ chiếm khoảng 20-25%.

GS Dũng kiến nghị nên thành lập một ngân hàng tác phẩm văn học “mềm” với số lượng tác phẩm chỉ khoảng từ 10-15% so với phần “cứng” để lựa chọn giảng dạy. Điều này vừa “mở” nhưng cũng vừa đảm bảo chương trình.

Thanh Hùng

Những thay đổi của môn văn ở chương trình phổ thông mới

Chương trình môn Ngữ văn được xây dựng theo hướng mở, không quy định chi tiết về nội dung dạy học và các văn bản cụ thể mà chỉ quy định những yêu cầu cần đạt về đọc, viết, nói và nghe cho mỗi lớp.

- Các giảng viên văn gạo cội ở trường đại học bày tỏ băn khoăn về dự thảo chương trình Ngữ văn mới nhẹ phần văn, nặng phần ngữ.

Dự thảo chương trình phổ thông môn Ngữ văn có nhiều điểm mới mẻ

Đặc trưng môn học dễ bị "nhoè"

Những ý kiến sôi nổi đã được đưa ra tại tọa đàm khoa học góp ý chương trình giáo dục phổ thông môn Ngữ văn do Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương tổ chức sáng 22/3.

PGS.TS Phạm Quang Long (Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐHQG Hà Nội) cho rằng điểm không ổn nhất là ban soạn thảo đã tách phần giáo dục ngôn ngữ với văn học thành những phần tách bạch, làm "nhoè" đi đặc trưng của môn học. Trong đó, phần cảm thụ văn chương, từ rung động thẩm mỹ để khơi dậy những khát vọng hướng tới cái đẹp, cái thiện đến sự hình thành nhân cách qua môn học Ngữ văn hơi bị nhẹ so với những tri thức và những yêu cầu về mặt ngôn ngữ học.

"Từ đầu đến cuối chương trình, quan điểm dạy kỹ năng theo bốn khâu: Đọc, Viết, Nghe và Nói khiến môn Ngữ văn giống như môn ngoại ngữ. Đây là điều không logic, bởi nếu Ngữ văn được coi như một môn ngoại ngữ cho người học tiếng Việt thì điều này bình thường và hiệu quả. Nhưng đây là môn Ngữ văn cho người bản ngữ, học trong 10 năm có tính chất bản lề để hình thành nhân cách thì phần kỹ năng lại lấn át phần cảm thụ", PGS Long nêu quan điểm.

Theo ông, việc ban soạn thảo chỉ quy định 6 tác phẩm bắt buộc, còn lại là do những người biên soạn SGK, người dạy có quyền tự chọn theo cách hiểu và sự yêu thích, mục đích của mình là chưa phù hợp.

“6 tác phẩm được chọn chỉ có riêng Truyện Kiều thuộc thể loại thơ Nôm, còn 5 tác phẩm còn lại là loại khác. Những tác phẩm đó phù hợp nhưng lại đơn điệu về thể loại".

GS Đinh Xuân Dũng (nguyên Uỷ viên Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương) dự đoán nếu như vậy thì khi thi, chắc rằng năm nào cũng chỉ thi trong 6 tác phẩm bắt buộc đó. Bởi sẽ khó có văn bản nào khác ngoài 6 tác phẩm được tất cả các bộ SGK lựa chọn.

Ông Dũng đề xuất từ lớp 9 hoặc 10 đến lớp 12, chương trình cần sắp xếp theo tiến trình lịch sử văn học qua việc lựa chọn các tác phẩm tiêu biểu.

“Từ lứa tuổi 15 đến 18, các em cần hiểu biết văn học theo tiến trình. Qua đó, giúp các em hiểu được sự vận động phát triển của tư duy, tâm hồn con người Việt Nam và hiểu được cả lịch sử dân tộc”.

Ông cũng đề xuất “phần cứng” của chương trình nên chọn cho từng lớp học, mỗi lớp khoảng 5-6 tác phẩm (tức là chiếm khoảng 1/4 đến 1/5 chương trình văn học ở mỗi lớp). Như vậy, sau 12 năm học phổ thông, học sinh sẽ có được vốn hiểu biết khoảng 50- 60 tác phẩm xuất sắc của hơn 10 thế kỷ văn học. 

PGS.TS Lê Quang Hưng (Trường ĐH SP Hà Nội) ví von đánh giá việc lựa chọn các tác phẩm để đưa vào giảng dạy khó như khách mời đám cưới.

"Có cần xác định các tác phẩm bắt buộc không? Bởi làm việc này khó như chọn khách mời dự đám cưới. Không có tiêu chí rõ ràng, nhất quán thì rất dễ bị trách. Việc chọn 6 tác phẩm như vậy chưa đảm bảo được hợp lý về thời đại văn học, đa dạng về nội dung, về tính thẩm mỹ nghệ thuật và tính hiện đại về thể loại", ông Hưng nói.

Kiến nghị giới hạn phần tác phẩm tự chọn

Cùng với ý kiến cần tăng thêm số tác phẩm bắt buộc, nhiều chuyên gia cũng đề xuất giảm phần tác phẩm tự chọn. Thậm chí phải đưa danh mục tác phẩm tự chọn.

Theo một số chuyên gia, khái niệm “mở” mà ban soạn thảo đưa ra là quá rộng, gây khó khăn cho khâu tổ chức giảng dạy, đánh giá, thi cử.

PGS Phạm Quang Long nhìn nhận " Ý định của chương trình là tạo thêm biên độ cho sự sáng tạo nhưng đó là những ý tưởng mang tính logic hình thức hơn là những căn cứ thực tiễn”.

Ông đề xuất cần hạn chế số lượng tác phẩm tự chọn, có thể chỉ chiếm khoảng 20-25%.

GS Dũng kiến nghị nên thành lập một ngân hàng tác phẩm văn học “mềm” với số lượng tác phẩm chỉ khoảng từ 10-15% so với phần “cứng” để lựa chọn giảng dạy. Điều này vừa “mở” nhưng cũng vừa đảm bảo chương trình.

Thanh Hùng

Những thay đổi của môn văn ở chương trình phổ thông mới

Chương trình môn Ngữ văn được xây dựng theo hướng mở, không quy định chi tiết về nội dung dạy học và các văn bản cụ thể mà chỉ quy định những yêu cầu cần đạt về đọc, viết, nói và nghe cho mỗi lớp.