Câu chuyện kỷ vật

10h sáng, đúng theo lịch hẹn, kỷ lục gia Dương Rạch Sanh (SN 1978, TP.HCM) vặn chìa khóa, mở cửa Phòng trưng bày văn hóa người Hoa Sài Gòn - Chợ Lớn.

Đây là nơi anh lưu giữ bộ sưu tập hơn 2.500 hiện vật vốn là kỷ vật của những gia đình người Hoa sinh sống tại TP.HCM. Năm 2021, bộ sưu tập giúp anh Sanh xác lập kỷ lục Việt Nam: "Người sở hữu bộ sưu tập kỷ vật của người Hoa ở Việt Nam trước năm 1975 có số lượng nhiều nhất”.

Tuy vậy trước đó, anh chưa bao giờ nghĩ đến việc sẽ sưu tầm, lưu giữ những kỷ vật nói trên. Trước đây, anh chỉ cảm thấy tiếc nuối mỗi khi chứng kiến cảnh những ngôi nhà cũ, nhà cổ của người Hoa ở TP.HCM bị tháo dỡ để xây mới.

Đặc biệt, khi biết gia chủ sẽ bỏ đi những vật dụng cũ, mang đậm dấu ấn văn hóa đặc trưng của người Hoa anh càng thêm xót xa.

Dẫu vậy, anh vẫn chưa nghĩ đến việc lưu giữ chúng. Khoảng 10 năm trước, anh vô tình được những cụ bà đang sinh sống trong ngôi nhà gỗ vốn là chỗ ở của các tự sơ nữ (những phụ nữ không bao giờ lấy chồng) liên hệ.

Anh kể: “Họ nhờ tôi đến dọn nhà vì căn nhà bị giải tỏa một phần. Khi thấy họ bỏ đi nhiều vật dụng là đồ xưa, mang nét đặc trưng của người Hoa tôi thấy tiếc nên mang một số món về nhà. Dẫu vậy, tôi cũng chỉ để đó, không biết làm gì với chúng.

Sau này, khi dọn nhà, tôi lại thấy chúng và nghĩ đến việc tiếp tục đi xin, vận động các gia đình khác quyên tặng cho mình những món đồ tương tự. Nếu được nhiều, tôi sẽ làm phòng trưng bày những kỷ vật này với mục đích lưu giữ những nét văn hóa đặc trưng của người Hoa”.

Những ngày đầu đi xin kỷ vật trong các gia đình người Hoa, anh Sanh gặp nhiều khó khăn. Không ai tin vào mục đích tốt đẹp của anh. Họ nghi ngờ, ném về anh những cái nhìn tiêu cực. 

Rất may, anh được người thân, bạn bè tin tưởng. Họ quyên tặng những món kỷ vật của bản thân, gia đình. Từ các món đồ được quyên tặng, anh tìm hiểu rồi viết ra những câu chuyện kỷ vật thú vị, xúc động.

Những thông tin giá trị, ẩn sâu bên trong các kỷ vật được anh khám phá khiến người đọc bất ngờ. Nhiều câu chuyện chạm đến trái tim của cộng đồng người Hoa tại TP.HCM. Từ đó, họ hiểu hơn tâm tư, nguyện vọng của anh và bắt đầu quyên tặng đồ cũ.

Lưu giữ nét văn hóa đặc trưng

Tiêu chí sưu tầm kỷ vật của anh Dương Rạch Sanh cũng rất khác biệt. Anh chỉ chú trọng sưu tầm các kỷ vật của người Hoa trước năm 1975. Bởi các vật dụng ở thời điểm này mang đậm những nét đặc trưng của người Hoa nhất.

Anh cũng chỉ nhận các kỷ vật khi biết rõ gốc tích, có những câu chuyện thú vị xung quanh. Anh kể: “Tôi từng đến chợ đồ cổ để sưu tầm các món đồ xưa cho bộ sưu tập thêm phong phú.

Tuy nhiên, khi cầm trên tay những món đồ có thể sở hữu bằng tiền ấy, tôi lại không có cảm xúc. Nó không mang đến cho tôi một câu chuyện, thông điệp cụ thể nào. Với tôi, nếu món đồ ấy không chứa đựng câu chuyện, không đem đến cho tôi cảm xúc, tôi sẽ không sưu tầm”.

Với cách sưu tầm này, kỷ lục gia Dương Rạch Sanh không đi tìm kỷ vật. Ngược lại, các kỷ vật tự tìm đến với anh. Các cá nhân, gia đình người Hoa thường tìm đến anh để quyên tặng các kỷ vật có ý nghĩa, giá trị với mình.

Mỗi khi nhận một món đồ nào đó, anh đều cẩn thận tìm hiểu kỹ về nguồn gốc, mối liên hệ của chúng với chủ cũ. Từ đó, anh hình thành những câu chuyện kỷ vật với nhiều thông tin độc đáo, đầy xúc động.

Một trong số này là cái địu em bé của ông Huỳnh Đạt Minh (93 tuổi, TP.HCM). Trong những năm Trung Quốc bị Nhật Bản xâm lược, cha mẹ ông Minh đã địu hai em trai của ông bằng 2 cái địu em bé để chạy nạn đến Sài Gòn.

Sau này, khi cưới vợ sinh con, vợ ông Minh cũng sử dụng 2 cái địu ấy để chăm sóc những người con của mình. Suốt thời gian sinh sống tại TP.HCM, ông Minh luôn giữ gìn 2 cái địu ấy như 2 kỷ vật vô giá.

Khi biết anh Dương Rạch Sanh muốn lưu giữ những kỷ vật gắn liền với văn hóa người Hoa, ông Minh đã quyên tặng 2 cái địu này của mình.

Bộ sưu tập của anh Sanh cũng lưu giữ những kỷ vật liên quan đến văn hóa truyền thống người Hoa. Đó là câu chuyện của cụ bà Văn Ngọc Phương (SN 1922, mất năm 2012) và gánh bào hoa kim chỉ độc nhất Sài Gòn một thời.

Khi còn sống, bà Ngọc Phương được xem là “tự sơ nữ” cuối cùng tại TP.HCM. Bà cũng là người duy nhất bán bào hoa kim chỉ, một trong những món đồ thủ công thường dùng trong các lễ nghi truyền thống của người Hoa. 

Sau khi qua đời, di vật cùng hoạt động buôn bán bào hoa kim chỉ của bà do người chị em bạn thân là bà Lý Liên (SN 1937, mất năm 2020) tiếp quản. Bà Lý Liên sau đó đã quyên tặng những di vật này cho kỷ lục gia Dương Rạch Sanh.

Ngoài ra, bộ sưu tập còn có nhiều hiện vật với nhiều câu chuyện độc đáo, thú vị như: gối Lỗ Ban, tủ hủ tiếu của người phụ nữ tên Xâu Cáy, túi thơm đặc trưng của người Hoa, những bức thư họa, thư pháp, tranh thủy mặc của họa sĩ nổi tiếng Trương Lộ, Lý Tùng Niên, Trương Hán Minh…

Sở hữu hơn 2.500 kỷ vật cùng 2.500 câu chuyện khác nhau về chúng nhưng kỷ lục gia Dương Rạch Sanh không nhận mình là nhà sưu tầm. Anh chỉ xem mình là người giữ hộ các món kỷ vật.

Anh chia sẻ: “Tôi xem mình là người giữ hộ các kỷ vật nên luôn nghĩ phải có trách nhiệm lưu giữ, bảo quản chúng một cách cẩn thận, trân trọng. Đến bây giờ, điều khiến tôi vui nhất là được bà con ủng hộ.

Bởi, nếu không có sự ủng hộ, quyên tặng của bà con, tôi không thể có được bộ sưu tập giá trị như thế. Với bộ sưu tập này, tôi hy vọng thế hệ trẻ người Hoa sẽ biết thêm về nguồn cội, văn hóa đặc trưng của mình”.

“Trong khi đó, những người có tuổi đến với phòng trưng bày, nhìn thấy những món kỷ vật ở đây, họ như được thấy lại quá khứ, tuổi thơ, quê hương của mình”, anh nói thêm.

- Bên cạnh "Nhà trọ Balanha", bạn còn đang tham gia phim 'Đừng bắt em phải quên'. Tâm trạng của bạn thế nào khi tiếp tục quay phim trong khi phim đã ngưng phát sóng chưa biết khi nào chiếu lại?

Hôm có tin phim tạm ngừng phát sóng tôi phải quay cảnh kết với anh Thanh Sơn, dù chưa nghe gì nhưng nguyên ngày tôi không diễn được dù chuẩn bị tâm lý và tập diễn trước ở nhà rất nhiều. Chưa bao giờ trong đầu tôi trống rỗng mà mất cảm xúc như vậy. Tôi định xin đạo diễn cho nghỉ vì không quay nổi dù trước đó mọi người đã phải đợi tôi nhiều tiếng. Thực sự hôm đó anh Thanh Sơn đã giúp đỡ để kéo cảm xúc của tôi lên rất nhiều. Cảnh đó là Ngọc và Duy gặp lại nhau, đáng lẽ phải dồn rất nhiều cảm xúc nhưng tôi cứ bị chưng hửng ra.

Chưa bao giờ tôi tức bản thân mình vì để rơi vào trạng thái như vậy bởi bình thường tôi chỉ cần 30 giây là có thể lấy cảm xúc cho cảnh quay. Rồi tới chiều hôm đó tôi nghe tin phim ngừng phát sóng, tôi thấy sốc thực sự bởi trước đây 'Quỳnh búp bê' cũng đã đột ngột ngưng chiếu như vậy, giờ lại tới 'Đừng bắt em phải quên'. Chuyện lùi phim lại vài tuần cho qua mùa dịch rồi phát sóng là bình thường nhưng bản thân tôi cũng không biết thông tin khi nào phim lên sóng lại nên khá buồn. Nhưng sau trấn tĩnh lại thì tôi nghĩ nhà đài chắc chắn phải có lý do chính đáng thì mới có quyết định đột ngột như vậy. Mọi chuyện xảy ra đều có lý do của nó. Thực ra chuyện tôi không diễn được còn buồn hơn cả chuyện phim không phát sóng nữa. 

Quỳnh Kool nghe tin phim ngưng phát sóng trong khi vẫn đi quay.

- Rất nhiều phim đã phải ngừng sản xuất vì dịch bệnh, trong khi hai phim bạn đóng vẫn tiếp tục quay để kịp tiến độ phát sóng, đi quay giữa dịch Covid-19 có hoang mang lắm không?

Thực ra những ngày quan trọng như công bố dịch đoàn cũng nghỉ nhưng nếu quay rất khắt khe trong việc yêu cầu tất cả đoàn phim đeo khẩu trang để bảo vệ diễn viên. Trước khi vào đài tất cả đều phải đo thân nhiệt, trước khi bấm máy mọi người đo thêm thân nhiệt lần nữa. Thêm vào đó các bối cảnh nếu ở bên ngoài chỉ có đoàn phim, nếu cần diễn viên quần chúng sử dụng luôn người trong đoàn nên diễn viên an tâm hơn.

- Hai phim gần đây của chị trong 'Quỳnh búp bê' và 'Nàng dâu order' bạn đều vào những vai bị ghét dữ dội nhưng với 'Đừng bắt em phải quên' vai Ngọc đang được chú ý. Chị có hy vọng vai này sẽ giúp khán giả bớt ghét không?

Ngay từ vòng casting, khi mới đọc đoạn trích ngắn về vai Ngọc tôi đã thấy vai diễn tôi mong chờ rất lâu rồi, nó khác hoàn toàn những vai diễn trước của mình. Khi đến casting xong tôi có niềm tin mãnh liệt mà mình sẽ được nhận vai này. Trước đó tôi cũng đã nhận vai Nhi trong "Nhà trọ Balanha" rồi nhưng tôi vẫn lên casting vai Ngọc. Tôi yêu thích vai diễn này đến mức dồn hết tình cảm cho nó, có những hôm đọc kịch bản cũng khóc, ngồi trên xe cũng khóc, lên nhà soi gương cũng khóc, đi ra thay đồ cũng khóc. Có rất nhiều cảnh khó bởi Ngọc là vai nhiều tâm lý, mình phải sống với nó chính vì vậy 1 thời gian vai này cũng ảnh hưởng đến con người thật, khiến tôi trầm đi hơn nhiều so với trước.

Cứ thấy mặt anh Sơn là tôi không thể nhịn nổi cười 

Trên phim nghiêm túc nhưng sự thật là cứ thấy mặt Thanh Sơn thì Quỳnh Kool lại cười.

- Cảnh quay nào đáng nhớ nhất với bạn?

Đó là cảnh cuối phim tôi quay cùng anh Thanh Sơn. Tất cả mọi tâm tư tình cảm, nỗi khổ của nhân vật Ngọc ùa đến khiến tôi nức nở không thể diễn tả bằng lời. Anh Thanh Sơn đã truyền cho tôi năng lượng để diễn cùng và chúng tôi đã hợp tác khá ăn ý nên không có gì khó khăn cả. Tôi tin mình là Ngọc và Ngọc là mình nên mọi khó khăn đều có thể vượt qua.

Thật ra trong phim này rất nhiều cảnh buồn cười, nhất là khi tôi đóng với anh Thanh Sơn, lần nào tôi cũng không thể nhịn được cười. Có cảnh quay cận mặt tôi mà cứ thấy mặt anh Sơn là tôi không diễn nổi nên anh ấy giúp tôi bằng cách dùng cái hắt sáng vừa che mặt vừa thoại để tôi không buồn cười nữa 

- Cùng lúc đóng hai vai, Ngọc trong 'Đừng bắt em phải quên' và Nhi trong 'Nhà trọ Balanha' có gây khó khăn cho bạn?

Khi đã chọn đóng cả hai cùng lúc thì phải thích cả hai vai mới nhận. Vai Ngọc cho tôi trải nghiệm được thử sức thì vai Nhi tôi lại được chính là bản thân mình. Đóng phim trong một môi trường xung quanh toàn người trẻ mang lại cho tôi nguồn năng lượng rất tốt. Vai Nhi hơi giống vai Lyly của tôi trong Bố ơi mẹ đâu rồi và tôi thích cả hai vai diễn dù tính cách hoàn toàn khác nhau. Vì quay hai phim cùng lúc nên tôi cũng lo, chỉ sợ diễn ra phim bị trùng lặp. Nhưng tôi nghĩ nếu hai phim trùng tính cách nhân vật đạo diễn cũng sẽ không chọn tôi. Tôi tin tưởng vào con mắt của họ, và phải thấy tôi đảm nhiệm được thì họ mới giao vai diễn. 

Quỳnh Kool (vai Nhi) và Xuân Nghị, Trần Nghĩa hậu trường 1 cảnh quay.

Cười rách miệng, cười đau cả cơ hàm vì "Nhà trọ Balanha"

- "Nhà trọ Balanha" đang gây chú ý của khán giả với nhiều tình huống cười ra nước mắt, không biết khi quay có cảnh nào khiến bạn phì cười hoặc phải diễn đi diễn lại vì buồn cười? 

Vì ''Nhà trọ Balanha" là phim hài nên tất cả những cảnh chúng tôi đóng đều rất buồn cười, phải tập đi tập lại nhiều lần. Vì khi tập cười nhiều quá nên lúc diễn lại không cười được nữa. Có cảnh tôi rất nhớ, vì nhân vật Nhi của tôi được xây dựng là một cô gái chảnh choẹ nhưng vô duyên, lúc nào cũng cười đùa nhưng sự thật là bảo tôi khóc thì còn khóc được chứ để đóng cảnh cười cực khó. Do vậy khi quay cảnh cận mặt Nhi cười đạo diễn phải cho một chị trong đoàn ra cù vào nách tôi mới xong.  

- Có cảnh nào mà vì cười quá nhiều không đóng được không? 

Nhiều là đằng khác ạ. Tôi không nhớ hết được nhưng có nhiều đoạn cười mà đau bụng chảy cả nước mắt không thể quay nổi. Chúng tôi mới tập trung lại đã không nhịn được cười rồi nên có đoạn phải quay đi quay lại không biết bao nhiêu lần, càng về sau càng nhiều phân đoạn cười, cười rách miệng, cười đau cả cơ hàm, nhất là những cảnh hồi tưởng của Nhi với Lâm. Đạo diễn Khải Anh xây dựng hình ảnh 2 đứa yêu nhau rất nhạt nhẽo, chỉ cầm tay nhau chạy từ chợ ra công viên, cuộc tình của đôi này chỉ có cầm tay nhau và chạy thôi. Hai anh em vừa chạy vừa cười đau bụng. 

- Xem tập 4 khi Nhi đến nhà trọ chất vấn về đứa trẻ con của Hân, nhân vật của Xuân Nghị xổ ra 1 tràng khiến khán giả cười bò, còn chị có cười khi quay không? 

Phân cảnh tôi diễn cùng anh Xuân Nghị khi anh ấy giải thích về đứa trẻ trong tập 4 phải quay gần 3 tiếng mới xong vì thoại lủng củng và khó nhớ. Nhưng trước đó cả đoàn đã được 1 trận cười không thể đỡ nổi. Càng về sau sẽ càng nhiều phân đoạn hại não. 

Quỳnh Kool và Công Dương trong 'Nhà trọ Balanha'.

Mỹ Anh 

Vẻ đẹp ngây thơ của Quỳnh Kool 'Đừng bắt em phải quên'

Nữ diễn viên sinh năm 1995 Quỳnh Kool thủ vai cô học trò Ngọc xinh đẹp trong 'Đừng bắt em phải quên' có vẻ đẹp mong manh cuốn hút. 

Theo Hữu Nghĩa, Mạnh Tràng được gia đình đưa vào cấp cứu ở bệnh viện Đại học Y Dược nhưng đã không qua khỏi. Nghệ sĩ hài qua đời vào lúc 0h15 ngày 7/1.

Nghe tin Mạnh Tràng qua đời ở tuổi 53, các nghệ sĩ miền Nam đều xót thương cho anh. Diễn viên Hồng Tơ chia sẻ: "Ôi cuộc đời sao quá vô thường. Em ra đi thanh thản nhé. Anh không biết nói gì hơn là nguyện cho em được vãng sanh miền cực lạc".

Nghệ sĩ Mạnh Tràng từng quản lý 10 năm tại sân khấu Sài Gòn.

Đạo diễn Quốc Thuận viết trên trang cá nhân: "Vĩnh biệt nghệ sĩ Mạnh Tràng. Đầu năm đã có nghệ sĩ ra đi".

Mạnh Tràng được khán giả biết tới qua nhiều vở kịch, tiểu phẩm hài. Nam diễn viên hài được đồng nghiệp yêu quý vì sự nhiệt tình và ham học hỏi. "Ra trường, Tràng chưa có việc làm, phải làm đủ mọi nghề để theo đuổi nghề diễn. Cậu ấy chịu khó học hỏi, phụ đàn anh diễn. Vì thế, diễn xuất của Mạnh Tràng ngày càng tiến bộ", Hữu Nghĩa cho hay.

Những năm qua, Mạnh Tràng được Phước Sang giao lại vai trò quản lý sân khấu kịch Sài Gòn. 10 năm qua, Mạnh Tràng cùng anh em nghệ sĩ biểu diễn hàng đêm tại sân khấu kịch. Nghệ sĩ Hữu Nghĩa nhấn mạnh: "Thời qua qua, sân khấu gặp khó khăn, nhiều nơi đóng cửa nhưng kịch Sài Gòn vẫn sáng đèn hầu như mỗi đêm. Mạnh Tràng nhiệt tình và hết lòng với công việc và anh em nghệ sĩ".

Mạnh Tràng (bìa trái) trong vở Quỷ ám.

Tang lễ của nghệ sĩ Mạnh Tràng được tổ chức tại chùa Vĩnh Nghiêm.

Nghệ sĩ hài Mạnh Tràng tên thật là Nguyễn Mạnh Tràng, sinh năm 1966. Anh tốt nghiệp trường Cao đẳng Sân khấu Điện ảnh TP.HCM, khoa diễn viên năm 1986 cùng lớp với những người bạn nay đã nổi danh như ca sĩ Ngọc Sơn, Lý Hải, Trần Sang, diễn viên Quyền Linh, MC Thành Bỉ...

Mạnh Tràng là gương mặt nghệ sĩ hài quen thuộc với khán giả qua nhiều vở diễn nổi tiếng như Quỷ ám, Vàng ơi là vàng, Bến đục bến trong, Em lấy chồng xứ lạ, Lặng lẽ khóc cười, Điệp khúc chồng xa...

(Theo Zing)