Nhận định, soi kèo Hàn Quốc vs Jordan, 18h00 ngày 25/3: Giành vé

Một điều khá thú vị là theo nghiên cứu mới trên tạp chí Thinking Skills and Creativity, người trẻ thường nghĩ ra nhiều ý tưởng hơn khi học và làm việc tại quán cà phê so với ở nhà.

Có nhiều lý do khiến việc đến quán cà phê để học bài ngày càng trở nên phổ biến, đặc biệt là với giới trẻ Việt Nam. Các quán không chỉ cung cấp không gian thoải mái để học tập mà còn mang đến sự tiện lợi với dịch vụ nước uống, ăn nhẹ, wifi, ổ cắm, nhà vệ sinh sạch sẽ, bảo vệ giữ xe và là nơi lý tưởng để làm việc nhóm, làm việc tự do (freelancer). Hơn nữa, một số quán còn hoạt động theo mô hình 24/7, mở cửa cả ngày lẫn đêm.

Nhu cầu của giới trẻ ngày nay đối với một không gian học tập hiệu quả là rất cao. Tuy nhiên, họ mong đợi nhiều hơn chỉ là một nơi để ngồi tra cứu và đọc sách.

Trong khi xu hướng ra quán cà phê để học bài, làm việc ngày càng phát triển, các thư viện công cộng, đặc biệt ở quận huyện, đang đối mặt với nhiều thách thức. Một số thư viện thậm chí gặp tình trạng vắng vẻ, không thu hút được độc giả. Điều này khiến hệ thống thư viện quận huyện hoạt động không hiệu quả, dẫn tới lãng phí, trong khi nhu cầu sử dụng thực sự trong cộng đồng lại rất lớn, đặc biệt là giới trẻ, người lớn tuổi, trẻ em và phụ huynh đi kèm.

Mô hình thư viện truyền thống, với kho sách, thủ thư và bàn đọc, đã trở nên không còn phù hợp. Ngày nay, gần như bất kỳ ai cũng sở hữu một chiếc điện thoại thông minh, máy tính bảng hoặc laptop. Việc tìm kiếm và sàng lọc thông tin không còn phụ thuộc quá nhiều vào danh mục tra cứu, mà có thể dễ dàng thực hiện bằng Google, Bing, ChatGPT, Copilot... Hơn nữa, việc số hóa nội dung sách đang trở nên phổ biến hơn. Điều này làm cho việc dành quá nhiều không gian cho kệ sách, kho sách và khu bàn đọc truyền thống trở nên không cần thiết, và cách mượn trả sách theo kiểu truyền thống cũng trở nên lỗi thời.

Thư viện công cộng cần thay đổi để trở thành điểm đến lý tưởng cho việc tự học và làm việc nhóm. Các yếu tố như không gian mở, khu vực cà phê tự phục vụ, bàn làm việc nhóm, các dịch vụ tra cứu và đọc sách thông qua màn hình, không gian giao lưu, khu vực ngồi tự nhiên và phòng đọc dành cho trẻ em, người lớn tuổi... trước đóng vai trò là khu phụ, nay cần được đặt vào trung tâm - là yếu tố quan trọng trong thiết kế và vận hành của một thư viện cộng đồng; thay vì như trước đây - là kho và kệ lưu trữ sách.

Có nhiều giải pháp có thể được áp dụng để cải thiện không gian, tạo ra một môi trường mở và hiện đại. Khu vực cà phê tự phục vụ cần được tăng cường để trở thành trung tâm của một thư viện, đáp ứng nhu cầu sử dụng thực tế của giới trẻ đồng thời cung cấp nguồn thu cho việc vận hành và phát triển lâu dài của thư viện. Ngoài ra, việc đa dạng hóa dịch vụ và tổ chức các hoạt động workshop sáng tạo, các buổi seminar, giao lưu độc giả, và giới thiệu sách cần được chú trọng. Sử dụng công nghệ tra cứu và đọc ấn phẩm thông qua một ứng dụng tích hợp, cũng như mở rộng giờ hoạt động của thư viện (dịch chuyển khung giờ hoạt động vào buổi tối, mở cửa vào thứ bảy chủ nhật, hơn là đóng mở cửa như giờ hành chính) cũng là những biện pháp cần thiết.

Mô hình thư viện có vốn đầu tư từ tư nhân cũng cần được khuyến khích, như minh chứng từ sự thành công của Starfield - một điểm đến ưa thích của nhiều du khách khi đến Hàn Quốc. Starfield nằm tại COEX Mall, trung tâm thương mại sầm uất nhất ở quận Gangnam, Seoul, không chỉ là điểm mua sắm và giải trí hàng đầu mà còn là nơi mà du khách khắp nơi trên thế giới đến check-in và tham quan khi đến xứ sở kim chi. Starfield đặc biệt bởi khu vực thư viện lớn mở cửa miễn phí.

Một minh chứng khác có thể tham khảo là hệ thống thư viện công cộng tại Singapore, được gọi là National Library Board. Các thư viện được đặt ở những khu vực có lưu lượng người qua lại đông đúc như tầng trên của các trung tâm thương mại, đồng thời kết hợp với các dịch vụ ăn uống và quán cà phê để đảm bảo nguồn thu và giảm áp lực về ngân sách.

Sử dụng công nghệ mã QR trên ứng dụng thư viện tích hợp hoặc thẻ căn cước đã giúp Singapore giảm bớt rườm rà để quản lý việc ra vào thư viện, so với việc mở thẻ thư viện truyền thống (mà trước đó yêu cầu phải cung cấp giấy tờ cá nhân, hình thẻ 3x4 và chờ đợi...). Một trang web tra cứu và ứng dụng trên điện thoại cũng giúp người đọc dễ dàng tìm kiếm sách và biết rằng sách đó đang ở chi nhánh thư viện nào.

Điểm độc đáo của Singapore là cả thư viện quốc gia và các thư viện công cộng đều hoạt động dưới một hệ thống thống nhất, điều này khác biệt so với nhiều quốc gia khác, nơi các thư viện công cộng thường được quản lý bởi các cơ quan địa phương. Mặc dù các thư viện địa phương thường gặp áp lực về nguồn lực tài chính, nhưng hệ thống thư viện tại Singapore đã may mắn vượt qua được thách thức này.

Thay đổi mô hình của thư viện là bước cần thiết để thu hút sự quan tâm của giới trẻ và đáp ứng nhu cầu học tập và giải trí trong thời đại hiện nay.

Trình Phương Quân

Sự kiện là phiên thảo luận thứ 3 trong chuỗi tọa đàm "Khoa học vì cuộc sống" nằm trong khuôn khổ Tuần lễ Khoa học Công nghệ VinFuture 2024.

Thực trạng ô nhiễm không khí tại các thành phố lớn

Đánh giá bức tranh tổng thể về ô nhiễm không khí tại Việt Nam, PGS TS Hồ Quốc Bằng, Viện trưởng Viện phát triển năng lực lãnh đạo Đại học Quốc gia TPHCM, cho biết, giao thông được xác định là nguồn phát thải lớn nhất tại các thành phố lớn, như Hà Nội, TPHCM.

Trích dẫn kết quả nghiên cứu vào năm 2022, vị chuyên gia này cho biết theo kiểm kê phát thải dựa trên mô hình emisen, Hà Nội có tỉ lệ phát thải giao thông cao nhất cả nước.

Cụ thể, TP Hà Nội, với dân số khoảng 8,5 triệu người và hơn 6 triệu xe máy cùng 690.000 ô tô, cung cấp nguồn phát thải từ giao thông chiếm 87% NOx, 92% CO, 57% SO2, 86% NMVOC, 96% CH4 và 74% bụi mịn PM2.5.

Trong đó, các hoạt động công nghiệp đóng góp 39% SO2 trong tổng lượng phát thải của Hà Nội.

Đối với TPHCM, với dân số hơn 9 triệu người và 7,4 triệu xe máy, nguồn phát thải từ giao thông cũng chiếm tỷ lệ cao, đặc biệt là CO (97,8%), bụi mịn PM2.5 (18%) và NOx.

Không chỉ vậy, theo PGS Hồ Quốc Bằng, Việt Nam còn đối mặt với các thách thức từ các nguồn ô nhiễm khác như tập quán đốt rơm rạ, các chất thải nông nghiệp, phát thải từ vận tải biển...

Đáng chú ý, yếu tố thời tiết cũng làm phức tạp hơn tình tình ô nhiễm không khí. Đây là lý do mà tại sao ở Hà Nội thường xảy ra hiện tượng bụi mờ vào sáng sớm hoặc khi vào mùa đông hơn so với TPHCM.

PGS Hồ Quốc Bằng lý giải, hiện tượng này xảy ra do một lớp "đệm" nhiệt vô hình, đã giữ chất thải ô nhiễm mắc kẹt ở sát mặt đất, thay vì được giải phóng lên các tầng cao hơn.

Theo GS Yafang Cheng, Viện nghiên cứu Hóa học Max Planck (Đức), tác nhân chịu trách nhiệm chính cho sự hình thành nên hiện tượng bụi mờ đô thị (hay mù quang hóa) là các hạt aerosol và muội than.

Trong đó, aerosol được hình thành từ các hạt bụi mịn, kích hoạt phản ứng quang hóa, tạo ra hiện tượng ô nhiễm vô cùng phức tạp, đã góp phần làm tăng tỷ lệ tử vong, ước tính gây ra 9 triệu ca tử vong trên toàn cầu trong năm 2019.

So sánh với tổng số người tử vong vì Covid-19 trên toàn cầu là khoảng 7 triệu người, GS Yafang Cheng cho rằng tình trạng ô nhiễm không khí trên toàn cầu đang thực sự đáng báo động.

GS Yafang Cheng cảnh báo rằng trong những năm tới, tình trạng khí quyển này có thể trầm trọng hơn gấp 3-4 lần, do ảnh hưởng từ các yếu tố như bức xạ nhiệt theo mùa, biến đổi khí hậu, lượng carbon đen trong không khí... 

Giải pháp nào cho Việt Nam?

Chia sẻ với phóng viên Dân trí, PGS Hồ Quốc Bằng cho rằng, với nguồn kinh phí còn hạn hẹp, Việt Nam có thể xây dựng các trạm quan trắc chi phí thấp, sau đó kết hợp với trí tuệ nhân tạo để hỗ trợ cảnh báo, dự báo chất lượng không khí cho người dân.

"Mục đích của các trạm này là cảnh báo sớm tới người dân, từ 24 đến 48 giờ trước khi tình hình không khí xấu đi, để người dân có phương án phòng tránh, tự bảo vệ sức khỏe", vị chuyên gia cho hay.

Ngoài ra, cần sớm xây dựng, đưa vào hoạt động các vùng phát thải thấp (LEZ) tại các thành phố có lưu lượng giao thông dày đặc như Hà Nội, TPHCM, nhằm giảm phát thải ở các khu vực đã bị ô nhiễm.

Theo PGS Hồ Quốc Bằng, trước hết cần dựa trên cơ sở khoa học để xây dựng bản đồ phân vùng sa thải khí thải của từng khu vực, rồi sau đó khoanh vùng để triển khai mô hình một cách hiệu quả hơn.

Chia sẻ bài học kinh nghiệm từ TP Bắc Kinh (Trung Quốc), GS Yafang Cheng, cho biết từ năm 2015, chính quyền Trung Quốc đã kêu gọi, khuyến khích người dân chuyển sang sử dụng những loại như khí tự nhiên "sạch" hơn, thân thiện hơn với môi trường.

Theo GS Yafang Cheng, vấn đề ô nhiễm không khí chịu tác động rất lớn từ thói quen và ý thức của mỗi người dân.

Do đó, cần đẩy mạnh những chiến dịch truyền thông, giáo dục để thay đổi tư duy, giúp mọi người có thể hiểu rằng họ nên làm gì, và làm thế nào để nâng cao chất lượng không khí.

Bên cạnh đó, việc tăng cường sử dụng các loại xe điện cũng giảm bớt quá trình phát thải, mà vẫn đảm bảo phát triển kinh tế, sản xuất.

GS Daniel Kammen, Đại học California, Berkeley (Mỹ), cũng đánh giá cao vai trò của xe điện trong việc giảm bớt tác động của ô nhiễm không khí.

Vị chuyên gia này cho rằng, các quốc gia cần đẩy mạnh hơn nữa việc sản xuất xe điện, cũng như tạo các hành lang pháp lý cho xe điện phát triển, nhằm tăng cơ hội tiếp cận xe điện cho người có thu nhập trung bình, thu nhập thấp.

Điều này không chỉ góp phần bảo vệ cho tương lai của khí hậu mà còn đảm bảo cho bình đẳng xã hội.

Tuần lễ Khoa học công nghệ và Lễ trao giải VinFuture 2024 diễn ra từ ngày 4/12 đến 7/12 tại Hà Nội.

Đây là chuỗi sự kiện tầm vóc quốc tế, hội tụ nhiều tên tuổi trong các lĩnh vực trọng yếu như khoa học vật liệu, trí tuệ nhân tạo, ô nhiễm không khí và nghiên cứu môi trường… Tâm điểm của chuỗi sự kiện là Lễ vinh danh các nhà khoa học có thành tựu xuất sắc, đang góp phần phụng sự cho cuộc sống.

Bước sang năm thứ 4, Tuần lễ Khoa học công nghệ và Lễ trao giải VinFuture ghi dấu ấn là một trong những sự kiện thường niên tâm điểm được đón chờ nhất của giới khoa học công nghệ toàn cầu.