Các tuyến nước bọt trong cơ thể

2. Triệu chứng của bệnh quai bị

Các triệu chứng đầu tiên của bệnh quai bị có thể xuất hiện giống với triệu chứng của những cơn cảm cúm thông thường.

Thời kỳ ủ bệnh quai bị kéo dài 14-24 ngày, thời kỳ này không có triệu chứng lâm sàng. Sau thời gian đó, virus phát triển ở niêm mạc miệng rồi xâm nhập vào máu gây viêm các cơ quan.

Thời kỳ khởi bệnh, người bị bệnh quai bị suy nhược, chán ăn, ngủ kém kèm đau đầu, đau họng và đau góc hàm.

Trong dấu hiệu của bệnh quai bị, có 3 vị trí đau điển hình là góc thái dương đến hàm, điểm mỏm xương chũm và góc xương hàm dưới.

Thời kỳ toàn phát, tuyến nước bọt ở mang tai bị sưng to, thường sưng trước một bên, sau vài ngày sẽ tiếp tục sưng bên còn lại. Ở một số trường hợp, tuyến nước bọt sưng to có thể gây biến dạng khuôn mặt dẫn đến khó khăn trong việc nhai, nuốt.

Các triệu chứng đi kèm: sốt 38-39 độ C trong 3 ngày đầu của bệnh, có khi lên tới 40 độ C. Sốt cao gặp trong viêm màng não hoặc viêm tinh hoàn, đau đầu, đau bụng, khó nuốt, khó nói.  

Viêm tuyến nước bọt trong bệnh quai bị không hóa mủ trừ khi có bội nhiễm thêm vi khuẩn khác. Vùng da ở nơi bị sưng thường căng, không đỏ nhưng khi sờ vào sẽ thấy nóng và bệnh nhân kêu đau.

Thời kỳ hồi phục, bệnh nhân mắc quai bị sau khi hết sốt kéo dài khoảng 10 ngày, sưng tuyến nước bọt sẽ giảm dần, các triệu chứng đau họng, khó nuốt giảm và từ từ khỏi hẳn.

3. Biến chứng của bệnh quai bị

Bệnh quai bị ở người lớn tuy ít gặp nhưng thường có nguy cơ nặng và có nhiều biến chứng hơn trẻ em. Các biến chứng có thể gặp phải như:

Viêm tinh hoàn và mào tinh hoàn

Với người sau tuổi dậy thì mắc bệnh quai bị, biến chứng này có tỷ lệ 20-35%, thường xảy ra sau đợt viêm tuyến mang tai khoảng 7-10 ngày hoặc xuất hiện trước hoặc đồng thời.

Tinh hoàn sưng to, đau, mào tinh căng phù. Tình trạng viêm và sốt kéo dài 3-7 ngày. Khoảng 50% số trường hợp tinh hoàn bị teo dần và có thể dẫn đến tình trạng giảm số lượng tinh trùng, dẫn đến vô sinh.

Nếu có biểu hiện viêm tinh hoàn, cần đến ngay cơ sở y tế để kiểm tra và điều trị. Trong trường hợp khả năng sinh tinh khó phục hồi, bệnh nhân có thể đến các bệnh viện chuyên khoa điều trị vô sinh để được lưu trữ tinh trùng khi chất lượng tinh trùng chưa giảm nhiều.

Viêm buồng trứng

Biểu hiện đau bụng, rong kinh, có tỷ lệ 7% ở nữ giới sau tuổi dậy thì, ít khi dẫn đến vô sinh.

Với phụ nữ mang thai, việc mắc quai bị có thể gây sảy thai, sinh non hoặc thai chết lưu trong 3 tháng đầu thai kỳ.

Nhồi máu phổi

Nhồi máu phổi là biến chứng có thể xảy ra sau viêm tinh hoàn do quai bị vì hậu quả của huyết khối từ tĩnh mạch tiền liệt tuyến. Một vùng phổi bị thiếu máu nuôi dưỡng có thể dẫn đến hoại tử mô phổi.

Viêm tụy

Viêm tuỵ là một biểu hiện nặng của quai bị, có tỷ lệ mắc là 3-7%. Bệnh nhân bị đau bụng nhiều, buồn nôn, có khi tụt huyết áp.

Các tổn thương thần kinh

Tỷ lệ quai bị gây ra biến chứng viêm não là 0,5%. Bệnh nhân có các hiện tượng như: người bứt rứt, khó chịu, nhức đầu, co giật, rối loạn tri giác, thị giác... Tổn thương thần kinh sọ não có thể dẫn đến điếc, giảm thị lực, viêm đa rễ thần kinh.

Biến chứng khác

Viêm tuyến giáp, viêm tuyến lệ, viêm cơ tim, viêm thần kinh thị giác, viêm thanh khí phế quản, viêm phổi...

Chích ngừa vắc xin để chủ động phòng chống bệnh quai bị

4. Điều trị bệnh quai bị

Hiện nay, bệnh quai bị chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, nguyên tắc điều trị bệnh chủ yếu là điều trị triệu chứng và biến chứng.

Bệnh nhân mắc quai bị sau khi có biểu hiện bệnh cần cách ly tối thiểu 2 tuần, nằm nghỉ ngơi tại chỗ, hạn chế vận động, ăn thực phẩm lỏng trong những ngày đầu. Thông thường, mất khoảng 10 ngày để bệnh nhân khỏi bệnh và miễn dịch suốt đời với bệnh quai bị.

Acetaminophen hoặc ibuprofen có thể giúp giảm sốt và giảm đau. Lưu ý không dùng aspirin cho trẻ nhỏ bởi nguy cơ có thể mắc phải hội chứng Reye.

Có thể xoa dịu cơn đau bằng cách chườm lạnh lên hàm và hạ sốt bằng việc đắp khăn ấm. Uống nhiều nước hơn (tránh nước ép trái cây vì kích thích sản xuất nước bọt, có thể gây đau), súc miệng bằng nước muối ấm.

Cách ly người bệnh với người lành. Cả người chăm sóc và người bệnh cần đeo khẩu trang y tế đúng tiêu chuẩn để hạn chế lây lan virus.

5. Phòng bệnh quai bị thế nào?

Theo bác sĩ Trương Hữu Khanh, để phòng bệnh quai bị, cách tốt nhất là tiêm vắc xin. Không chỉ trẻ em mà cả người lớn, đặc biệt là phụ nữ có kế hoạch mang thai, đều nên tiêm phòng quai bị. Hiện vắc xin quai bị thường được phối hợp với vắc xin sởi, rubella trong cùng 1 chế phẩm (MMR) để giảm số lần tiêm và đơn giản hóa quy trình tiêm phòng.

Hạn chế tiếp xúc trực tiếp người bệnh, không dùng chung dụng cụ ăn uống, đồ dùng cá nhân với người bệnh, khi tiếp xúc phải mang khẩu trang. Vệ sinh nhà cửa sạch sẽ, lau rửa đồ chơi của trẻ, dạy trẻ rửa tay bằng xà phòng, biết che miệng khi ho, hắt hơi và rửa tay ngay sau đó. Tránh thói quen không tốt như bôi, đắp nóng vùng tuyến mang tai.

Khi có những biểu hiện của bệnh quai bị, bạn nên đi khám bác sĩ để được chẩn đoán chính xác vì có nhiều nguyên nhân khác có thể gây viêm tuyến nước bọt ngoài virus quai bị.

Hương Trương

Tự đắp thuốc nam chữa ung thư vú, người phụ nữ nhận hậu quả nặng

 - Khối u vú đã chuyển giai đoạn cuối, di căn xương do bệnh nhân tự ý dùng thuốc nam điều trị. Vùng đắp thuốc cũng bị nhiễm trùng nặng, có nguy cơ hoại tử, nhiễm khuẩn huyết.

Mục tiêu tổng quát của nhiệm vụ lập quy hoạch mạng lưới cơ sở y tế thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045 là xây dựng và phát triển mạng lưới cơ sở y tế quốc gia phù hợp với yêu cầu chăm sóc, bảo vệ, nâng cao sức khỏe toàn dân, của từng người dân thể hiện tính ưu việt của chế độ; điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đất nước; nâng cao chất lượng dịch vụ y tế ngang tầm các nước tiên tiến trong khu vực, đáp ứng nhu cầu bảo vệ, chăm sóc sức khỏe ngày càng cao và đa dạng của nhân dân, hướng tới mục tiêu công bằng, chất lượng, hiệu quả và hội nhập quốc tế.

Nội dung quy hoạch cần phân tích, đánh giá thực trạng, các yếu tố, điều kiện tự nhiên, nguồn lực, bối cảnh và thực trạng về phân bố, sử dụng không gian của mạng lưới cơ sở y tế; dự báo xu thế phát triển, kịch bản phát triển, trong đó có sự phát triển và quy mô về dân số và biến đổi khí hậu ảnh hưởng trực tiếp đến mạng lưới cơ sở y tế.

Bên cạnh đó, đánh giá về sự liên kết ngành, liên kết vùng trong việc phát triển mạng lưới cơ sở y tế; xác định yêu cầu của phát triển kinh tế-xã hội đối với ngành, những cơ hội và thách thức; xác định các quan điểm, mục tiêu phát triển mạng lưới cơ sở y tế; phương án phát triển mạng lưới cơ sở y tế.

Thủ tướng cũng yêu cầu định hướng bố trí sử dụng đất cho phát triển mạng lưới cơ sở y tế và các hoạt động bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu và bảo tồn sinh thái, cảnh quan, di tích đã xếp hạng quốc gia có liên quan đến việc phát triển mạng lưới cơ sở y tế.

Về danh mục dự án quan trọng quốc gia, dự án ưu tiên đầu tư của ngành và thứ tự ưu tiên thực hiện, xây dựng tiêu chí xác định dự án ưu tiên đầu tư phát triển mạng lưới cơ sở y tế trong thời kỳ quy hoạch; luận chứng xây dựng danh mục dự án quan trọng quốc gia, dự án ưu tiên đầu tư của ngành trong thời kỳ quy hoạch, dự kiến tổng mức đầu tư, đề xuất thứ tự ưu tiên thực hiện và phương án phân kỳ đầu tư.

Bộ Y tế là cơ quan tổ chức lập Quy hoạch mạng lưới cơ sở y tế thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045, có trách nhiệm chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, cơ quan, tổ chức liên quan triển khai theo nhiệm vụ lập quy hoạch được duyệt, đảm bảo chất lượng, tiến độ, hiệu quả.

Các bộ, ngành và Ủy ban Nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có trách nhiệm phối hợp với Bộ Y tế trong quá trình lập Quy hoạch mạng lưới cơ sở y tế thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045 theo đúng quy định của pháp luật và phân công của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

M.M

TS Cao Hưng Thái, Phó cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh

Cũng do việc kê đơn chưa đồng bộ, chưa được giám sát chặt nên từ đầu năm nay, Cục Quản lý Khám, chữa bệnh đã phối hợp với các đơn vị liên quan thí điểm phần mềm kê đơn điện tử quốc gia tại Hưng Yên và Hà Tĩnh.

Toàn bộ đơn thuốc đã kê của 2 tỉnh này đều được gửi lên đơn thuốc điện tử quốc gia và các cấp quản lý; các cơ sở cũng cũng nhận được đơn thuốc qua hệ thống điện tử và tiến hành bán thuốc theo đơn.

Mỗi bệnh nhân có một mã đơn thuốc của riêng mình, có thể trình mã này để mua thuốc tại tất cả nhà thuốc trên toàn quốc.

Người dân cũng có thể truy xuất được bác sĩ đã kê đơn cho mình, nếu phát hiện sai sót có thể kiến nghị, phản hồi xin tái kê đơn. Bệnh nhân và bác sĩ cũng nhận được các cảnh báo về các loại thuốc cấm, thuốc quá hạn, thuốc phải tái khám.

Ngoài ra, ông Thái cho biết, dược sĩ lâm sàng của các bệnh viện sẽ tham gia rà soát các đơn thuốc điện tử để kịp thời phát hiện các sai sót của bác sĩ kê đơn như: Kê không đúng hướng dẫn, không đúng phác đồ, phát hiện các loại thuốc có tương tác, chống chỉ định, phát hiện các đơn thuốc lạm dụng kê nhiều kháng sinh, kê thêm thực phẩm chức năng…

“Cuối năm nay, Bộ Y tế sẽ có đánh giá toàn diện và từ 1/1/2021 sẽ áp dụng kê đơn điện tử toàn quốc”, ông Thái nói.

Theo ông Thái, thực tế trong quá trình kê đơn cho bệnh nhân, có những bác sĩ ít cập nhật, không biết được tương tác giữa các thuốc dẫn đến nhiều trường hợp bệnh nhân sử dụng thuốc bị tai biến hoặc lạm dụng kê thực phẩm chức năng khiến người dân bị móc túi.

Khi có dược lâm sàng cùng tham gia vào, dược sĩ sẽ đọc lại đơn, phát hiện các điểm bất thường để giúp bác sĩ điều chỉnh, đảm bảo dùng thuốc cho người bệnh an toàn, hiệu quả và hợp lý.

Ông Thái cũng kỳ vọng, phần mềm kê đơn triển khai toàn quốc sẽ loại bỏ được hoàn toàn các bất cập trên. Nếu cơ quan quản lý phát hiện ra sai sót trong việc kê đơn, sẽ truy trách nhiệm đến lãnh đạo bệnh viện, lãnh đạo khoa dược.

Trong thời điểm chưa có phần mềm kê đơn điện tử quốc gia, một số bệnh viện lớn đã có sự tham gia vào cuộc rất sâu của các dược sĩ dược lâm sàng giúp bác sĩ kê đơn trúng và đúng.

Đơn cử tại BV Bạch Mai, năm 2015 có dưới 100 đơn ca bệnh có dược lâm sàng tham gia, đến nay con số này đã tăng lên hơn 700 ca.

Thúy Hạnh

Bác sĩ BV K lên tiếng về đơn thuốc ung thư gần 130 triệu

- Bác sĩ điều trị khẳng định, đơn thuốc gần 130 triệu của bệnh nhân ung thư vú là đúng phác đồ. Bệnh nhân có điều kiện và hoàn toàn tự nguyện để điều trị.