Trên thực tế, đây không phải lần đầu tiên một người ăn xin bỗng chốc trở nên nổi tiếng tại Trung Quốc. 9 năm trước, một người đàn ông vô gia cư được biết đến với biệt danh "Brother Sharp" đã trở thành hiện tượng mạng nhờ vẻ ngoài điển trai và bụi bặm. Hiện nay, một người đàn ông vô gia cư khác đến từ Thượng Hải lại tiếp tục trở thành tâm điểm của Internet Trung Quốc với sự đĩnh đạc và khiêm tốn.

Mỗi khi Shen xuất hiện, mọi người liên tục giơ điện thoại quay video và chụp hình ông. Ảnh: Weibo.

Mọi chuyện bắt đầu từ video có nội dung một người ông vô gia cư thảo luận về văn học và triết học. Nó nhanh chóng đã lan truyền trên khắp các phương tiện truyền thông Trung Quốc. Video này thu hút được hàng triệu lượt xem chỉ sau 3 ngày. Người đàn ông này sau đó đã được cư dân mạng đặt cho biệt danh "Vagrant Shanghai Professor".

Không lâu sau, hàng loạt thông tin cá nhân của ông bắt đầu được lan truyền trên Internet. "Vagrant Shanghai Professor" có tên thật là Shen Wei, 52 tuổi, sinh ra và lớn lên tại Thượng Hải. Shen được cho là từng làm công chức tại Văn phòng kiểm toán quận Từ Hối ở Thượng Hải, trước khi nghỉ ốm và bắt đầu rong ruổi trên khắp các con phố trong hơn 20 năm qua.

Một số tin đồn khác lan truyền trên mạng cho rằng Shen từng tốt nghiệp Đại học Fudan tại Thượng Hải. Ông đã trở thành một người có đầu óc mơ hồ sau khi vợ và con gái bị chết trong một vụ tai nạn xe hơi. Mặc dù Shen liên tục phủ nhận những tin đồn trên nhưng chúng vẫn xuất hiện dày đặc trên các bài báo và nhiều phương tiện truyền thông xã hội tại Trung Quốc.

Cũng từ đây, cuộc sống thường ngày của người đàn ông vô gia cư đã hoàn toàn thay đổi. Vài ngày sau khi video đầu tiên được đăng tải và trở thành hiện tượng, hàng trăm người bắt đầu tìm kiếm ông ở khu Gaoke West Road để có thể chụp ảnh cùng ông.

Hình ảnh và video về Shen bắt đầu tràn ngập trên Internet. Tất cả chúng đều cho thấy cảnh tượng Shen đang bị mọi người vây quanh và cầm điện thoại hướng vào mặt để quay video hoặc chụp hình.

Sự nổi tiếng bất ngờ đã gây cho Shen không ít phiền phức. Khi đám đông tập trung và trở nên quá ồn ào, cảnh sát Thượng Hải đã phải can thiệp và hộ tống Shen đến nơi an toàn. Tuy nhiên, mọi người vẫn tiếp tục chụp ảnh và cố chạm vào người ông. Thậm chí, một người phụ nữ còn giơ cao tấm biển bằng bìa cứng với dòng chữ "Tôi muốn kết hôn với ông".

Cuộc sống của Shen hoàn toàn xáo trộn khi liên tục bị những người không quen biết làm phiền. Ảnh: Weibo.

Sự việc trên đã nhận phải nhiều phản ứng trái chiều từ cộng đồng mạng Trung Quốc và khiến nhiều người đặt câu hỏi sự cường điệu đến mức lố bịch này bắt nguồn từ đâu.

Cư dân mạng Trung Quốc cho rằng những người tìm kiếm chụp hình ông không thật sự quan tâm Shen là ai, họ đang thèm khát những lượt xem, lượt bình luận về những bức ảnh chụp được. Những người này chỉ đang cố kiếm được thật nhiều lượt thích để thỏa mãn mong muốn của họ.

"Những 'người hâm mộ' nên để Shen một mình như điều ông ấy mong muốn thay vì làm ảnh hưởng đến cuộc sống riêng. Họ đang khiến ông ấy phải rời khỏi con đường mà ông từng gọi là nhà", một ý kiến được đăng tải trên Weibo.

"Đây là góc nhìn của tôi. Những người đang chụp hình đều là những người ăn xin, họ cầu xin lượt thích", một người bình luận trên Weibo.

"Xã hội này phát điên rồi. Dù bạn không muốn nhưng họ vẫn bắt ép bạn phải nổi tiếng", một người khác bình luận.

Một kiểm duyệt viên nội dung, là người sẽ chặn đứng các loại nội dung xấu đó, quyết định xem khi nào thì cô gái mặc bikini đó có thể quay tiếp, và khi nào cần phải can thiệp màn livestream này. Zhi Heng là một người như vậy, anh làm ở Inke, một trong những công ty sở hữu nền tảng live-streaming lớn nhất Trung Quốc với 25 triệu người dùng.

Ngành công nghiệp livestream ở Trung Quốc

Ở Trung Quốc, bên cạnh những người phát sóng trực tiếp đơn thuần, cũng có những streamer chuyên nghiệp khác. Họ phát sóng hình ảnh của mình để kiếm tiền, và hình thành nên một ngành công nghiệp tỷ đô. Thông qua các lần lên sóng như vậy, họ có thể bán hàng, hoặc pha trò cho khán giả hòng đổi lấy những vật phẩm ảo như phần thưởng ủng hộ. Khối lượng dữ liệu sinh ra từ đó khổng lồ đến nỗi, cần phải có cả kiểm duyệt viên lẫn công nghệ trí tuệ nhân tạo để kiểm soát, tránh loại hình độc hại lan tràn.

Họ chỉ có vài giây ngắn ngủi để đưa ra quyết định: "Bộ đồ bikini đó có phải loại độc hại hay không?"Nếu vi phạm những quy tắc của nhà nước, họ phải chấm dứt livestream ngay. Zhi Heng cho biết: "Bạn phải thực sự tập trung vào công việc của mình. Không được để lọt bất cứ thứ gì chống lại lại luật pháp, những giá trị chung hay giá trị công ty".

Ở Trung Quốc, có những streamer chuyên nghiệp pha trò cho khán giả hòng đổi lấy những vật phẩm ảo như phần thưởng ủng hộ

Inke áp dụng thuật toán trí tuệ nhân tạo (AI), phần mềm nhận dạng để hỗ trợ đội kiểm duyệt. AI sẽ thực hiện công việc gắn nhãn, xếp hạng và xếp loại nội dung thuộc mức rủi ro nào. Dựa trên hệ thống phân hạng này, kiểm duyệt có thể đánh giá xem nội dung đó có nên tồn tại hay không. Ví dụ các video ít độc hại gồm cả cảnh nấu ăn trong bếp, có thể giám sát một lúc nhiều cái như vậy. Nhưng loại có mức độ nguy hiểm cao bị gắn cờ, cần cân nhắc cẩn thận hơn.

Quay lại câu hỏi về cô gái mặc bikini khi phát sóng trực tiếp. Đối với thuật toán, bikini đơn giản là bộ đồ bơi hai mảnh. Nhưng trong mắt con người thì không. Một bộ đồ bơi xuất hiện bên cạnh lũ trẻ đang chơi trong bể bơi, chẳng có vấn đề gì! Nhưng nếu cô gái mặc nó ở trong một căn phòng ngủ, với nhạc nền du dương và bầu không khí lãng mạn, có điều gì đó không ổn ở đây…

Inke sở hữu ứng dụng livestream lớn nhất Trung Quốc, phải ngăn chặn các nội dung độc hại như hút thuốc, ăn mặc phản cảm,...

Một loại nội dung độc hại bị kiểm duyệt gắt gao nhất, chính là hút thuốc. Chính quyền cho rằng nó cổ súy cho lối sống thiếu lành mạnh, do vậy nó không được phép xuất hiện trong khung hình. Một người xăm trổ đầy mình cũng vậy, bị cấm. Các nội dung chính trị nhạy cảm cũng bị cấm. Bất cứ video nào có lời nói không hay về nhà cầm quyền, bàn về những chủ đề cấm kỵ liên quan chính trị... đều không qua được vòng kiểm duyệt. Bắc Kinh gọi đó là bảo vệ "chủ quyền không gian mạng".

Trên thế giới, chính quyền các nước cũng đang cố phân định xem cái gì được lan truyền và cái gì không. Một số ý kiến cho rằng mạng xã hội và các nền tảng Internet có thể bị lợi dụng để tuyên truyền, kích động bạo lực, hay các hoạt động bài xích đi ngược lại giá trị nhân loại. Điển hình như vụ khủng bố xả súng ở New Zealand. Facebook sau đó thừa nhận rằng họ không thể kiểm soát nổi. Video livestream bị gỡ xuống, nhưng sau đó lại có video khác được truyền đi trong cộng đồng.

Kiểm duyệt viên là một nghề nhàm chán, áp lực, nhưng lương lại thấp

Do vậy, đội ngũ của Inke làm việc rất áp lực. Kiểm duyệt viên chiếm đến 60% tổng nhân viên của công ty, và họ sẽ phải chọn xem nên giữ hay loại bỏ nội dung này, chuyện gì dược phép và không được phép. Cục Nghệ thuật biểu diễn Trung Quốc thường xuyên đưa ra các cập nhật về loại nào có thể xem là phản cảm. Bên cạnh dựa vào bản hướng dẫn này, công ty cũng phải hỏi ý kiến các chuyên gia, cân nhắc khi một đối tượng tiến đến sát lằn ranh pháp lý.

Theo Zhi Heng, những loại độc hại nhất bao gồm phát ngôn nhạy cảm về chính trị, hành động gợi dục, bạo lực, khủng bố, tự hủy hoại bản thân. Tùy vào mức độ nghiêm trọng của vi phạm, kiểm duyệt viên có thể đưa ra cảnh báo, khóa tài khoản thậm chí đưa vào danh sách đen, cấm vĩnh viễn. Khi đám đông cư dân tụ tập phản đối kế hoạch của chính quyền địa phương xây dựng một nhà máy đốt rác. Inke đã xác định địa điểm một cách chính xác, sau đó chặn mọi luồng phát sóng quanh bán kính 10 cây số.

Zhi Heng, quản lý đội kiểm duyệt nội dung ở Inke

Mặc dù kiểm duyệt viên là một nghề luôn có nhu cầu cao. Nó lại gây phiền não và không được trả lương cao. Do phải "tiêu thụ" mỗi ngày hàng giờ các màn độc thoại tẻ nhạt, những trò đùa không vui hay khả năng ca hát dở tệ. Trong đội ngũ của Zhi Heng, chỉ có 200 trong tổng số 1.200 là nhân viên toàn thời gian, còn lại làm việc theo hợp đồng. Lương chỉ là 3.000 tệ mỗi tháng, hoặc 3 USD một giờ, ít hơn nhiều so với lương tối thiểu ở New York, 15 USD mỗi giờ.

Rất nhiều người thậm chí phải bỏ việc khi chưa hoàn thành đợt huấn luyện khởi động cho các nhân viên mới, kéo dài một đến hai tháng. Số đông khác thì bỏ trong sáu tháng tiếp theo. Một số người ứng tuyển cứ ngỡ họ sẽ làm ngon ơ do đã quen thức đêm "cày game", khoảng từ 0 đến 8 giờ sáng. Tuy nhiên, họ nhanh chóng nhận ra sự khác biệt.

Ngành công nghiệp livestream bùng nổ khiến Trung Quốc phải vất vả tìm cách kiểm soát các nội dung đọc hại

"Chỉ có một phần nhỏ là hay, còn lại các nội dung đều dưới cả mức xoàng xĩnh", Zhi Heng nói. "Khi mà bạn xem chúng quá lâu, có lẽ bạn sẽ phải hỏi ngược lại mình xem ý nghĩa cuộc đời này là gì". Vậy công việc này có ý nghĩa gì? Theo Zhi, họ giống như lực lượng lao công trên mạng. Thay vì dọn dẹp rác trên vỉa hè, nơi công cộng, họ "dọn sạch" không gian mạng khỏi những thứ dơ bẩn.

Ban tổ chức đã tạm ngưng hoạt động các máy chủ nhằm tránh thêm thiệt hại. Trang chủ của Thế vận hội PyeongChang 2018 vì lý do này cũng bị tạm ngưng, khiến các khách hàng đã đặt vé điện tử trên website cũng không thể in ra giấy.

Đến khoảng 8 giờ sáng ngày 10/2, trang chủ Thế vận hội đã hoạt động bình thường trở lại. Tuy nhiên thông tin chi tiết về cuộc tấn công vẫn chưa được cung cấp.

Trước đó, nhiều chuyên gia bảo mật đã lên tiếng cảnh báo các sự kiện quốc tế quan trọng như Thế vận hội là mục tiêu hoạt động của các tin tặc.

Cuộc tấn công đã được cảnh báo trước

Cách đây ít ngày, tại một cơ sở không đề tên ở Pyeongchang, nhóm chuyên gia bảo mật trực thuộc Trung tâm Chỉ huy An ninh của Ủy ban Olympic cho biết đang theo dõi mọi động tĩnh tấn công mạng nhắm vào Thế vận hội mùa đông 2018.

Theo dõi này chủ yếu tập trung vào nhóm tin tặc Triều Tiên, những người từng nhòm ngó hệ thống tài chính, truyền thông và hệ thống hạ tầng quan trọng của Hàn Quốc trong nhiều năm qua.

Bên cạnh đó, tin tặc Nga cũng bị cáo buộc sẽ có hoạt động trả đũa lệnh cấm vận động viên nước này không được tham dự Thế vận hội mùa đông 2018.

Và trên thực tế, các hoạt động xâm nhập vào máy tính liên quan tới Thế vận hội mùa đông 2018 đã được thực hiện cách đây nhiều tháng, các chuyên gia bảo mật cảnh báo.  

Hiện chưa rõ các tin tặc sẽ thao túng sự kiện Olympic lần này ra sao. Tuy nhiên, rất có thể nhóm người này sẽ tìm kiếm thông tin nói xấu vận động viên và ban tổ chức, hay đơn giản là phá hoại hệ thống chấm điểm hoặc chiếu sáng.

Tháng trước, công ty an ninh mạng McAfee cảnh báo hơn 300 hệ thống máy tính liên quan tới Olympic đã bị tấn công, và nhiều hệ thống trong số này đã bị xâm nhập.

Đó là đợt tấn công đầu tiên. Còn đợt tấn công thứ hai vừa xảy ra khi tin tặc chuyển dữ liệu đánh cắp từ máy tính nạn nhân về máy tính của chúng.

Để tìm ra chân tướng sự việc chắc chắn sẽ mất hàng tháng trời. Ryan Sherstobitoff, phân tích viên cao cấp của McAfee, cho rằng các cuộc tấn công dường như được tổ chức tốt và được hậu thuẫn bởi nguồn lực đáng kể, có thể là “cả quốc gia”.

Phát ngôn viên Ủy ban Olympic Quốc tế (IOC) từ chối bình luận về cách giải quyết mối đe dọa của tổ chức này.

Thế vận hội mùa đông 2018 không phải sự kiện quốc tế duy nhất bị tin tặc nhòm ngó. Đàm phán hạt nhân năm 2015 tại Geneva và các thảo luận về khí hậu năm 2009 tại Copenhagen cũng bị tin tặc can thiệp.

John Hultquist, giám đốc công ty an ninh mạng FireEye, cho biết thế vận hội liên quan tới nhiều quốc gia và nhiều môn thể thao nên dễ trở thành mục tiêu tấn công từ nhiều phía.

FireEye cáo buộc tin tặc Nga đã can thiệp vào máy tính của các tổ chức liên quan tới Thế vận hội Olympic trong nhiều tháng qua.

Trong số này có nhóm tin tặc Fancy Bear, từng bị cáo buộc liên quan tới vụ hack năm 2016 vào máy tính của Ủy ban Quốc gia Dân chủ Mỹ (DNC).

Fancy Bear đã phát tán nhiều thư điện tử về bất đồng quan điểm giữa các quan chức thể thao và nhà điều tra liên quan tới cáo buộc vận động viên Nga sử dụng doping một cách có hệ thống.

Trend Micro, công ty bảo mật có trụ sở tại Tokyo, cho biết Fancy Bear đã tấn công hệ thống máy tính của Liên đoàn Bóng rổ Quốc tế, Liên đoàn Trượt băng Quốc tế và Liên đoàn Điền kinh Quốc tế vào các tháng cuối năm 2017.

Cuộc tấn công xảy ra trong lúc Ủy ban kỷ luật IOC đang chuẩn bị lệnh cấm hàng chục vận động viên Nga bị phát hiện dùng doping trong Thế vận hội mùa đông 2014 ở Sochi, Nga.

Năm 2016, tin tặc Nga cũng tấn công mạng Cơ quan Chống Doping Thế giới sau khi tổ chức này khuyến cáo cấm vận động viên Nga dính doping tham dự Thế vận hội Mùa hè 2016 tại Rio.

Trường hợp xấu nhất, tin tặc sẽ tắt đèn tại các địa điểm diễn ra sự kiện, hoặc làm giả kết quả thi đấu - Betsy Cooper, giám đốc điều hành Trung tâm An ninh mạng tại Đại học California, cảnh báo.

Để bảo vệ thế vận hội lần này, Hàn Quốc đã huy động hàng chục nghìn nhân viên an ninh, bao gồm các chuyên gia phân tích an ninh mạng và 50.000 binh sĩ. Đây được xem là một trong những kỳ Olympic được bảo vệ nghiêm ngặt nhất từ trước tới nay.

Suốt nhiều tuần qua, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã thiết lập trung tâm theo dõi an ninh tạm thời dưới tầng một đại sự quán nước này tại Seoul. Trong tuần này, các nhà phân tích của Bộ Ngoại giao, cộng đồng tình báo và Bộ An ninh Nội địa Mỹ sẽ tới Hàn Quốc.

Tại một địa điểm bí mật khác ở Pyeongchang, các nhân viên an ninh Hàn Quốc, nhà tài trợ Olympic, nhà cung cấp công nghệ và bộ phận giám sát không gian mạng từ khắp nơi trên thế giới đang giám sát màn hình máy tính nhằm phát hiện các mối đe dọa tiềm ẩn.

Theo Zing

Mới đây, trên mạng xã hội Weibo tiếp tục xuất hiện những hình ảnh các học sinh tiểu học phải đeo vòng theo dõi sóng não trên đầu. Việc này đã dẫn đến làn sóng chỉ trích của cư dân mạng và phụ huynh.

Hình ảnh các sinh viên Trung Quốc đeo băng đô đã thu hút sự chỉ trích trên trang mạng. Ảnh: Weibo.

Theo SCMP, công ty BrainCo đã tạo ra những chiếc vòng này. Thiết bị hiển thị sự tập trung của học sinh bằng cách đọc sóng não. Sau khi phân tích, nó sẽ phát kết quả bằng đèn ở phía trước.

Màu xanh có nghĩa là thư giãn, màu vàng là tập trung và màu đỏ là rất tập trung. Giáo viên cũng có thể theo dõi mức độ chú ý của mỗi học sinh thông qua phần mềm điện thoại đi kèm.

“Ơn trời tôi đã tốt nghiệp rồi”, một bình luận của bài đăng về thiết bị này trên Weibo.

“Nếu con gái tôi học ở trường sử dụng thiết bị này, tôi sẽ cho nó nghỉ học”, một phụ huynh Trung Quốc lên tiếng phản đối.

Đáp lại những lời chỉ trích trên các phương tiện truyền thông xã hội, BrainCo đã tuyên bố rằng họ chỉ cung cấp các thiết bị phụ trợ cho các khoá học đào tạo sự tập trung ở trường học. Công ty cũng cho biết họ không bán sản phẩm cho các trường công mà chỉ cho sử dụng thử nghiệm miễn phí.

Mặt khác, công nghệ theo dõi sóng não này không phải là thứ cao siêu như mọi người từng nghĩ. Sử dụng kỹ thuật điện não đồ (EEG), thiết bị chuyên dụng có thể đo các xung động của sóng não người.

Trong nhiều thập kỷ, các bệnh viện đã sử dụng EEG nhằm theo dõi các bệnh lý như rối loạn não, động kinh hoặc tổn thương.

Bác sĩ đo điện não đồ cho bệnh nhân. Ảnh: easycare.

Tuy nhiên, tại Trung Quốc, công nghệ này bắt đầu xuất hiện tràn lan trên các thiết bị tiêu dùng có khả năng xác định trạng thái tinh thần của người sử dụng. Mặc dù có những nghiên cứu chỉ ra công nghệ EEG có thể áp dụng cho mục đích này nhưng kết quả sẽ không chính xác. Nhiều yếu tố của môi trường như mồ hôi và chuyển động cơ bắp có thể dẫn đến sai lệch kết quả.

BrainCo là công ty do kỹ sư người Trung Quốc Bicheng Han thành lập tại Mỹ. Trong 3 năm qua, công ty này đã trưng bày nhiều sản phẩm tại Triển lãm Điện tử và Tiêu dùng ở Las Vegas (Mỹ).

Trước đó, BrainCo được giới truyền thông Trung Quốc chú ý khi một nữ nghệ sĩ piano đã sử dụng bàn tay giả (điều khiển bằng tâm trí) của công ty trên chương trình thực tế về khoa học của đài CCTV.